احمد احمدي، معاون مجتمع نيز با بيان اينکه در مجتمع پتروشيمي متانول کاوه سه مخزن اکسيژن مايع، آرگون و نيتروژن مايع، چهار آب شيرين کن، هفت بويلر، دو واحد نيروگاه بخار، يک واحد نيروگاه گازي، ايستگاه پمپاژ آب دريا با چهار پمپ به کارگرفته شده است، مي گويد: از بزرگترين کمپرسور ASU جهان در اين مجتمع استفاده مي شود. سيستم کولينک تاور آب دريا در پتروشيمي متانول کاوه نيز در ايران منحصر به فرد و داراي چهار سلول با عملکرد مجزاست و بزرگترين رآکتور سنتز نيز با 1250 تن وزن خريداري شده، به طوري که براي نصب آن جرثقيلي در ايران وجود نداشت و ناگزير به طراحي و ساخت آن شديم.
به گفته او، يکي ديگر از ويژگي هاي مجتمع پتروشيمي کاوه، بهره مندي از بزرگترين واحد ريفرمر جهان است؛ واحدي که گازطبيعي را به گاز سنتز تبديل مي کند.
احمدي يادآور مي شود: با توجه به ابعاد پروژه تعريف شده، به انجام اقدام هاي زيربنايي ويژه نياز بود. به عنوان مثال در مجتمع متانول کاوه، آب شيرين کن و همچنين اسکله اي براي تدارکات و صادرات محصولات جامد و همچنين اسکله اي براي انتقال مايعات و متانول اجرا شده است.
جابري نيز با بيان اينکه اسکله اين مجتمع به عنوان مرز شناخته و مجوز آن دريافت شده است، مي گويد: يک اس پي ام داريم. سه کشتي 50 هزار تني در يک زمان مي توانند پهلوگيري وبارگيري کنند.
حسن اسبو محله، مدير بهره برداري مجتمع متانول کاوه نيز با بيان اينکه اين مجتمع، بزرگترين و اولين مجتمع در دنيا با اين ميزان ظرفيت است، بنابراين تجهيزات آن هم منحصر به فرد است، توضيح مي دهد: با توجه به اينکه اين مجتمع به شکل منفرد در منطقه دير واقع شده و از مجتمع هاي عسلويه جداست، واحدهاي يوتيليتي را نيز خودمان طراحي کرديم که جدا از واحد متانول، طراحي و ساخته شده و اکنون در سرويس قرار دارد.
او به ميزان سهم خارجي ها در تامين تجهيزات و قطعات به کشورهاي اروپايي و آسيايي اشاره مي کند و يادآور مي شود: کالا و تجهيزاتي که قابليت ساخت و تامين آن در داخل کشور وجود داشت، از سازندگان داخلي تامين شد.
تا جايي که براي مسؤولان مجتمع متانول کاوه مقدور بود و استانداردها نيز تاييد مي کرد، سفارش ساخت تجهيزات به شرکت هاي ايراني سپرده شد. به عنوان نمونه تاورهاي تقطير در ايران ساخته شد، استراکچر ريفورمر که در نوع خود بزرگترين در جهان است نيز از سوي سازندگان ايراني ساخته شد. با اين حال برخي مواد خاص که امکان توليدشان در ايران وجود نداشت، از شرکت هاي مطرح اروپايي و آسيايي خريداري شد.
احمد احمدي، معاون مجتمع کاوه نيز مي گويد: از آنجا که اين مجتمع تحت ليسانس کازاله سوييس احداث شده، بنابراين تجهيزات مورد نيازمان را از وندورهاي مورد تاييد کازاله خريداري کرديم.
او به تحريم ها نيز اشاره مي کند و مي گويد: بعد از اجراي برجام و پيش از خروج آمريکا از برجام، خريدهاي مورد نيازمان را انجام داديم و حتي بيشتر از نيازمان خريد کرديم، ضمن اين که گروه صنعتي کاوه بسياري از تجهيزات مورد نياز خود را نيز مي سازد، بنابراين حتي با تشديد تحريم ها، انبارهاي ما به اندازه کافي تجهيزات يدکي دارد و نگراني نداريم.
اسبو محله نيز درباره ميزان وابستگي به تخصص نيروهاي خارجي معتقد است: از متخصصان زيادي در زمينه پتروشيمي و براي توسعه آن کمک گرفتيم. بنابراين براي راه اندازي، وابستگي به خارج نداريم. دريافت گواهينامه از آنها براي ما مهم بود که انجام شد؛ اما براي توسعه درتوليد محصولات پايين دستي پتروشيمي، نيازمند سرمايه گذاري بخش خصوصي و حضور شرکت هاي توانمند خارجي و حمايت دولت در اين زمينه هستيم.
مديرعامل مجتمع هم اشاره مي کند: براي مراحل راه اندازي و پيش راه اندازي، گروه 60 نفره از مجتمع پتروشيمي شيراز به اينجا آمد و مهندسان خارجي هم براي نظارت بر راه اندازي حاضر بودند. افزون بر آن نيروهايي را براي آموزش نصب به کشورهاي اروپايي اعزام کرديم.
رحيم برزگر از جمله افرادي است که به دعوت شرکت متانول کاوه از سال 89 براي طراحي واحد يوتيليتي از شرکت پيدک به دير آمده است. او درباره وجه تمايز مجتمع پتروشيمي متانول کاوه با ساير مجتمع ها مي گويد: خيلي از اقدام ها از مرحله طراحي، ساخت تا نصب با توان داخلي انجام شده است. نکته ديگر آنکه در اين مجتمع بيشتر نيروي کار از افراد بومي منطقه هستند.
چرا شهرستان دير؟
مديرعامل شرکت متانول کاوه درباره انتخاب دير براي احداث اين مجتمع توضيح مي دهد: زماني که برنامه احداث يک مجتمع پتروشيمي را داشتيم، به ما پيشنهاد شد در عسلويه اين پروژه را نهايي کنيم. براساس نظر يک کارشناس و با توجه به عمق درياي دير براي صادرات، اين منطقه را انتخاب کرديم و در مرحله اول با ظرفيت 50 درصدي توليد را آغاز مي کنيم و سپس به ظرفيت کامل خواهيم رسيد.
او ادامه مي دهد: انتخاب شهرستان دير به دليل محروميت منطقه مدنظر قرار گرفت و با نيت رشد و توسعه به اينجا آمديم.
کدام بازار صادراتي؟
با اين حال اين سوال پيش مي آيد که آيا تقاضا براي ميزان توليد هفت هزار تن متانول و همچنين بازاري براي آن وجود دارد؟ که جابري با بيان اينکه هدفگذاري ما براي احداث اين مجتمع، صادرات محصول متانول بوده است، اين اطمينان را مي دهد که اين محصول مشتريان زيادي دارد و مي گويد: قطعا ما اين اقدام را با برنامه ريزي مقاصد صادراتي انجام داده ايم.
بحث تحريم ها و محدوديت هاي آن که مي شود، اشاره مي کند: ما يک گروه صنعتي هستيم که توليدات مختلفي داريم و از نظر تحريم نگراني نداريم .
برنامه توسعه اي آينده
بزرگترين مجتمع توليد متانول جهان، تنها به اين محصول بسنده نکرده و برنامه توسعه اي براي محصولات ديگر در پيش خواهد داشت. مديرعامل متانول کاوه خبر مي دهد که برنامه ريزي ما اين است که پس از به توليد رسيدن اين پروژه، برنامه توسعه اي را اجرايي کنيم و درصدد راه اندازي واحد اوره و آمونياک هستيم.
او ادامه مي دهد: سه مجوز متانول، اوره، آمونياک و کربنات را داريم و با اداره صنايع و معادن در دير به تفاهم رسيديم که پس از اين اقدام سراغ اوره و آمونياک برويم.
جابري از برنامه ريزي براي احداث واحد متانول 2 در اين مجتمع خبر مي دهد و مي گويد: به دليل آنکه يوتيليتي ما پاسخگو خواهد بود، با موافقت مسؤولان مربوطه در برنامه قرار خواهد گرفت.
از محصول متانول چه مي دانيم؟
متانول، مايعي شفاف و بي رنگ است كه به طور گسترده در توليد انواع مختلف مواد شيميايي همانند فرمالدييد، رزين ها، DMEMTBE، اسيد استيک، حلال ها، الفين ها و ... استفاده مي شود.
همچنين متانول را مي توان به عنوان يك منبع انرژي پاك براي توربين ها، اتومبيل ها، سوخت بيل هاي الكتريكي و ... مورد توجه قرار داد. اين امر ضمن سازگاري با محيط زيست، داراي ارزش حرارتي بالا و موثري خواهد بود.
فرايند توليد
طراحي واحدهاي متانول به دو روش صورت مي گيرد؛ يکي روش سنتي (Conventional) که از ريفرمينگ گاز طبيعي، گاز سنتز متانول توليد مي شود و گاز سنتز پس از فشردن با کمپرسور در راکتور متانول، به متانول خام تبديل مي شود و در واحد تقطير، متانول خالص توليد مي شود. اين روش در مجتمع هاي پتروشيمي شيراز، خارک و فن آوران به کار گرفته شده است.
روش دوم که براي ايجاد واحدهاي بزرگ بيش از يک ميليون تن در سال طراحي مي شود، بخش عمده اي از ريفرمينگ گاز سنتز در راکتوري به نام ATR
(Auto Thermal Reactor) انجام مي شود و براي اينکار به گاز اکسيژن نياز است که به طور مستقيم همراه با گازهاي خروجي ريفرمر اول به راکتور ATR تزريق و به دليل حرارت بالا در ATR بخار آب نسبتاً زيادي توليد مي شود که به خارج از واحد متانول مي رود.
بنابراين رکن اساسي در اين مجتمع، گاز طبيعي است که جابري مي گويد از نظر تامين آن نگراني نداريم و از خط سراسري تامين مي شود.
تا سال 69 کشور ما فاقد واحد توليد متانول بود و متانول مورد نياز کشور با کشتي وارد مي شد .
پس از انقلاب اسلامي و در طول دوران جنگ تحميلي، طراحي يک واحد متانول، با ظرفيت 84 هزار تن در سال در دستور کار شرکت ملي صنايع پتروشيمي قرار گرفت و محل آن نيز به دليل استفاده از امکانات مجتمع پتروشيمي شيراز و نزديک بودن به واحدهاي مصرف کننده متانول، در مجاورت اين مجتمع تعيين شد و بعد از طي مراحل مهندسي و نصب، از ارديبهشت69 توليد خود را آغاز کرد.