پايان فعاليت شرکت ملي حفاري ايران در يکي از ميادين مهم مشترک
آذر در ایستگاه نهایی
مشعل عمليات پروژه حفاري هفت حلقه چاه در ميدان نفتي آذر به عنوان يکي از ميدان هاي مشترک ميان ايران و عراق در پايان فروردين ماه پايان يافت و اين پروژه آماده تحويل به شرکت سروک به عنوان کارفرماي پروژه است. حسين رحيمي، مدير پروژه هفت حلقه چاه ميدان آذر در شرکت ملي حفاري ايران با اعلام اين خبر به «مشعل» مي گويد: «براساس اطلاعات موجود، سه ميدان نفتي با ويژگي هاي مشابه ميدان نفتي آذر وجود دارد که با تلاش همکاران ملي حفاري، انجام حفاري هفت حلقه چاه در آن با موفقيت به پايان رسيد و اقدام مهمي در آن به ثمر نشسته است.»
آذر؛ ميدان نفتي مشترک با عراق که کشور همسايه آن را «بدراي» نام گذاشته، از آن به عنوان چشم و چراغ ميادين نفتي ايران در مرزهاي غربي ياد مي شود که در جنوب غربي ايلام (ميان دو شهر مهران و دهلران) واقع شده است. اتفاق خوب در اين ميدان طي سال هاي اخير آن بوده که براي نخستين بار در اسفند سال 95 مرحله نخست توليد زودهنگام از آن با ظرفيت روزانه 15 هزار بشکه آغاز و مشعل اين ميدان نفتي مهم در ايران روشن شد.
بلوک نفتي اناران در استان ايلام از دو ميدان نفتي چنگوله و آذر تشکيل شده است. ميدان آذر 2 ميليارد و 500 ميليون بشکه نفت درجا دارد. نفت خام توليدي ميدان آذر از نوع سبک با API حدود 32 تا 33 است و ضريب برداشت نفت از اين ميدان براساس طرح توسعه فعلي، 16 درصد برآورد شده است.
حسين رحيمي، مدير پروژه حفاري هفت حلقه چاه ميدان آذر در شرکت ملي حفاري ايران درباره پايان عمليات حفاري که تعهد اين شرکت بوده است، به خبرنگار «مشعل» مي گويد: «ميدان نفتي آذر، يکي از سه ميدان نفتي سخت از نظر حفاري است. حفاري آن به دليل لايه هاي کم فشار و پرفشار و ضخامت لايه ها بسيار مشکل بوده و نيازمند مته ها و ابزارهاي خاص است.»
او ميدان نفتي آذر را يکي از پرچالش ترين ميدان هاي نفتي دنيا خوانده و توضيح مي دهد: «بعد از رفتن شرکت خارجي که حفاري اين ميدان را نيمه کاره رها کرد، مناقصه اي براي شرکت هاي داخلي برگزار شد که شرکت ملي حفاري ايران و دو شرکت ايراني ديگر قرار شد عمليات حفاري در اين ميدان را انجام دهند که سهم شرکت ملي حفاري ايران، حفاري هفت حلقه چاه بود و براين اساس، کار حفاري در اين ميدان را از مهر سال 1391 آغاز کرديم.»
مدير پروژه هفت حلقه چاه ميدان آذر با بيان اينکه دو حلقه چاه از سوي شرکت خارجي انجام شده بود، مي گويد: «با آنکه ما اطلاعات کافي از ميدان نفتي آذر نداشتيم و افزون بر آن يک چاه اکتشافي- توسعه اي بود، توانستيم چاه سوم را حفاري کنيم. دو شرکت ديگر هم که در مناقصه برنده شده بودند، در کنار ما کار را آغاز کردند.
به گفته او، شرکت ملي حفاري ايران، چاه اول ( سوم) را 620 روزه تمام کرد و در ادامه راه با توجه به تجربيات به دست آمده، تعداد روزها براي حفاري چاه هاي بعدي کاهش يافت، به شکلي که موفق شديم يک چاه را 318 روزه به پايان رسانيم.
رحيمي مي گويد: «در اجراي هفت حلقه چاه در ميدان نفتي آذر دو دستگاه حفاري سنگين 35 و 37 فتح و همچنين دستگاه حفاري فوق سنگين 60 فتح به کار گرفته شده است.»
او يادآور مي شود: «اکنون براساس قرارداد، حفاري براي هفت حلقه چاه در ميدان نفتي آذر پايان يافته و بهره برداري از اين هفت حلقه از سوي شرکت سروک در حال انجام است.»
مدير پروژه ميدان نفتي آذر در شرکت ملي حفاري ايران با اشاره به فراز و نشيب کار در اين پروژه توضيح مي دهد: «شرکت توسعه دهنده، مشاوراني جذب کرده بود که وقتي ما براي انجام حفاري در يکي دو چاه با برخي مشکلاتي مواجه شديم، اين مشاوران مي گفتند شما نمي توانيد اين چاه را به نتيجه برسانيد و بهتر است آن را رها کنيد؛ اما ما با توجه به توانمندي، چاه را رها نکرده و به سرانجام رسانديم، از اين رو آنها در موارد مشابه از تجربيات ما در حفاري چاه هاي رها شده استفاده کردند.»
او يادآوري مي کند: «اين اقدام بيشتر از سوي نيروهاي جوان انجام شد و توانستيم کار را به پايان برسانيم، با آنکه برخي با توجه به نوع ميدان، درباره به سرانجام رسيدن آن خوش بين نبودند.»
تجربه و تخصص؛ برگ برنده وزارت نفت
مدير پروژه هفت حلقه چاه ميدان آذر در ادامه درباره توان نيروي انساني و تجهيزات در شرکت ملي حفاري ايران در به ثمر رساندن حفاري ميدان نفتي آذر توضيح مي دهد: «اگر هر شرکتي بتواند در اين ميدان به عنوان يکي از پيچيده ترين ميدان ها کارايي خود را نشان دهد، بدون شک در دنياي صنعت حفاري مطرح خواهد شد.»
وي در ادامه تاکيد مي کند: «نتايج فني و عملياتي اين پروژه، حاصل تلاش نيروي انساني متخصص و صاحب تجربه در اين شرکت است و يک برگ برنده براي وزارت نفت است.»
رحيمي در پاسخ به سوالي درباره مشکلات موجود در مسير کار با توجه به اينکه استان ايلام درگير سيل بوده است،مي گويد: «اين موضوع هيچ مشکلي در موقعيت ما ايجاد نکرده و عمليات حفاري تا پايان کار تداوم داشته است.»
ميدان نفتي آذر، از ميدان هاي توسعه اي شرکت مهندسي و توسعه نفت (متن) است که به يک شرکت ايراني واگذار شده و واگذاري پروژه عمليات حفاري هفت حلقه چاه به شرکت ملي حفاري ايران از سوي شرکت سروک انجام شد.
مشخصات ميدان نفتي آذر
ميدان نفتي آذر از پرچالش ترين و سخت ترين ميدان هاي نفتي ايران و حتي جهان از نظر ساختار زمين شناسي و متعدد سازندي است.
تخصصي تر آنکه عمق بالاي مخزن هيدروکربوري، نياز به حفاري در سازندهاي مختلف نفتي و توالي لايه هاي پرفشار و کم فشار، عمليات حفاري را در آن بسيار پيچيده کرده است. همچنين اين ميدان از اين نظر حائز اهميت است که متخصصان ايراني، نخستين بار توانستند در اين ميدان مشترک از شکافت اسيدي که يکي از روشهاي متداول و موثر در افزايش توليد در ميدانهاي نفت و گاز به شمار مي رود، بهرهمند شوند.وجود لايه هاي پرفشار و کم فشار متعدد در توالي سازندهاي مختلف اين ميدان، لزوم تعريف نقاط متعدد جداره گذاري و جداسازي لايه هاي ناهمگون از همديگر را اجتناب ناپذير مي سازد که اين تعدد تغييرات فشاري سازندها در ميدان آذر منحصر به فرد است. ترکيب سيال ميدان آذر بشدت خورنده و لزوم ساخت تاسيسات و خطوط لوله با آلياژهاي مقاوم در برابر خوردگي و زمان طولاني حفاري در قياس با ساير ميدان ها از ديگر چالش ها و سختي هاي کار در اين ميدان مشترک به شمار مي رود.از سوي ديگر، ميدان آذر به واسطه نوع سازند و خواص سنگ مخزن به صورتي است که به طور عادي نمي توان پس از حفاري، ميزان نفت مورد انتظار را از هر چاه استخراج کرد و در چاه هاي اين ميدان بايد به عمليات برانگيزش اسيدي به روش شکافت اسيدي يا تزريق اسيد در حجم بالا اقدام کرد. به اين معنا که در جريان عمليات شکافت اسيدي، بايد فشاري بالاتر از فشار شکست سنگ را اعمال کرد تا نفت از فواصل دوردست امکان جريان يافتن به سمت حفره توليدي را پيدا کند و ميزان بهره دهي از هر چاه افرايش يابد که اجراي موفقيت آميز اين عمليات در ميدان آذر و کسب تجارب مرتبط با اين مقوله مي تواند اجراي اين عمليات در ساير ميادين نفتي کشور را در آينده تسهيل کند.با پايان يافتن عمليات حفاري از سوي شرکت ملي حفاري ايران، روزهاي خوبي در انتظار اين ميدان نفتي مشترک ايران است.