فاز اجرايي بخشنامه وزير نفت در خصوص «ساماندهي مديريت شرايط اضطراري در صنعت نفت» کليد خورد
خداحافظی با بحران
شيوه نامه ساماندهي مديريت شرايط اضطراري در صنعت نفت که از سوي آقاي زنگنه ابلاغ شد، اکنون در چه مرحله اي از اجرا قرار دارد؟
پس از ابلاغ شيوه نامه ساماندهي مديريت شرايط اضطراري در صنعت نفت، با توجه به اينکه نظارت بر اين موضوع، به اداره کل بهداشت، ايمني، محيط زيست و پدافندغيرعامل وزارت نفت سپرده شد، اين اداره کل، راهنماي مديريت شرايط اضطراري را تدوين و در ارديبهشت ماه به چهار شرکت اصلي نفت، گاز، پالايش و پخش فراورده هاي نفتي و پتروشيمي براي پياده سازي و اجرا ارسال کرده است.
عنوان ابلاغيه وزير نفت بر شرايط اضطرار اشاره دارد، مشخصا چه هدف گذاري اي در اين مسير مورد تاکيد است؟
با توجه به بررسي هاي به عمل آمده، حوادثي که باعث وقوع شرايط اضطراري در صنعت نفت مي شوند، به سه سطح تقسيم مي شوند. در اين دستورعمل ضمن تشريح هر يک از سطوح شرايط اضطراري، اقدام هاي مربوطه و وظايف کميته هاي شرايط اضطراري مشخص شده است. براساس شيوه نامه ابلاغي وزير و راهنماي تهيه شده اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت، شرکت هاي اصلي موظف شده اند اقدام هاي لازم و برنامه زمانبندي آن را ظرف مدت يک ماه به اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل ارسال کنند.
با توجه به تعاريف مفاهيم و اصول مديريت بحران، با وقوع حوادث، شرکت هاي زيرمجموعه صنعت نفت دچار بحران نخواهند شد و در چنين مواقعي شرکت ها بر اساس راهنماي ابلاغي و با توجه به سطح شرايط اضطراري به وجود آمده، آن را مديريت و برنامه هاي مقابله را اجرا مي کنند. تمرکز ما بر اين است که راهنما و شيوه نامه ابلاغي وزير در اين زمينه را در همه شرکت ها (دولتي، خصوصي) پياده کنيم و پس از جلسات فني – عملياتي مختلف، مقرر شده است اين مهم با نظارت مستقيم اداره کل اچ اس اي در چهار شرکت اصلي اجرايي شود.
اداره کل اچ اس اي وزارت نفت در تهيه اين شيوه نامه، مدل سازي بومي را طراحي کرده است؟
اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت از سال 96 اقدام به بررسي مدل هاي موفق مقابله با شرايط اضطراري کرد که نتيجه بررسي هاي فني-تخصصي منتج به الگوي ابلاغي شد. يکي از ارکان کليدي مديريت شرايط اضطراري و طرح هاي واکنش، نقش فرمانده صحنه است که باتوجه به استانداردها و مراجع بين المللي، مسؤوليت فرماندهي و هدايت تمامي عمليات و فعاليت ها درصحنه حادثه از جمله عمليات واکنش در شرايط اضطراري وايمني صحنه، کنترل وضعيت، تعيين وکنترل منابع، تعيين و اتخاذ تاکتيک هاي عملياتي شامل اطفاي حريق، کنترل نشت و سايرجنبه هاي عملياتي در صحنه حادثه را به عهده دارد. بر اين اساس، فرمانده صحنه، ارشدترين مقام مسئول و مجازدرعمليات واکنش بوده و مسؤوليت کامل عمليات مقابله وکنترل ازجنبه فني وتاکتيکي را عهده دار است و سايرعوامل سازماني در يک نمودار ماتريسي، تحت دستورفرمانده صحنه خواهندبود.
در صحبت هاي شما به طرح تربيت فرماندهان صحنه حادثه اشاره شد، چه تعداد فرمانده در اين حوزه داريم؟
با توجه به مصوبه شوراي معاونان وزارت نفت و تصويب هيات مديره شرکت ملي نفت ايران و به منظور پرورش فرماندهان صحنه، پس از بررسي هاي اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت، حدود 230 نفر داراي شرايط اوليه مسؤوليت فرماندهي صحنه حادثه بودند که با توجه به مصاحبه هاي تخصصي و ارزيابي هاي مرکز توسعه مديران صنعت نفت در دو مرحله ارزيابي، در مرحله اول 120 نفر از 230 نفر تاييد شدند و در مرحله دوم 45 نفر حايز شرايط بودند. منتخبين به مدت دو هفته در تهران آموزش هاي اوليه را با موفقيت طي کرده و در ادامه به منظور گذراندن آموزش هاي عملي مورد نياز، از سوي شرکت فرانسوي GESIP به آن کشور اعزام شدند.
فرمانده صحنه چه نقش و اهميتي دارد، آيا 45 فرمانده صحنه حادثه براي صنعت نفت کفايت مي کند؟
مطابق شيوه نامه ابلاغي وزير نفت، مديرشرايط اضطراري، مديرعامل شرکت و موظف به پشتيباني فرمانده صحنه است. تصميم درباره نوع برخورد با حادثه به عهده فرمانده صحنه، خواهد بود. فرمانده صحنه شخصي است که علاوه بر داشتن تجربه و دانش کافي، داراي شايستگي و خصايص و ويژگي هاي فردي بوده که مي تواند يکي از شاغلين سمت هاي رئيس اچ اس اي، رييس ايمني و آتش نشاني، رئيس بهره برداري و يا سمت هاي مشابه باشد. با اجراي اين سامانه، گام بزرگي در صنعت نفت برداشته خواهد شد. بر اين اساس اگر حادثه اي در هر بخش از تاسيسات صنعت نفت رخ دهد، در مرحله اول تيم واکنش وارد عمل مي شود و اگر موفق نشود و حادثه در حال گسترش باشد، با تشکيل کميته شرايط اضطراري در سطح يک، اقدام هاي لازم انجام مي شود. در چنين وضعيتي، فرمانده صحنه (از قبل تعيين شده) وارد صحنه و کميته شرايط اضطراري (براساس شرح وظيفه اي که قبلا براي ايشان بر اساس سناريوهاي معتبر، در سه مرحله قبل از شرايط اضطراري، حين شرايط اضطراري و بعد از شرايط اضطراري تعيين شده است) تشکيل مي شود و هر فردي در شرکت مي داند وظيفه اي را عهده دار است و چه اقدام هايي بايد انجام دهد. با توجه به گستردگي و پراکندگي تاسيسات در کشور، قطعا وجود 45 فرمانده صحنه کافي نيست و بايد به آموزش و تربيت فرماندهان صحنه، اقدام شود. با بهره گيري از اساتيد خبره و توانمندي فرماندهان آموزش ديده، انتقال دانش به ساير همکاران انجام خواهد شد.
براي پايلوت چه مجموعه هايي از صنعت نفت انتخاب شدند و چه برنامه زمانبندي مدنظر است؟
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران در شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي، شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد در شرکت ملي گاز، شرکت پتروشيمي پارس در شرکت ملي صنايع پتروشيمي و شرکت پايانه هاي صادراتي خارگ در شرکت ملي نفت ايران به عنوان پايلوت براي اجراي فاز عملياتي شيوه نامه به عنوان پايلوت انتخاب شده اند و جلسه توجيهي با حضور مديران عامل، مديران اچ اس اي شرکت هاي اصلي و روساي اچ اس اي شرکت هاي پايلوت منتخب برگزار شده است. اين طرح از هفته آينده به مدت چهار تا شش هفته با حضور نمايندگان اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت در شرکت هاي پايلوت اجرايي خوهد شد.
براساس اين توضيحات، تنها چهار شرکت براي مواجهه با شرايط اضطرار در صنعت نفت آماده خواهند شد، براي ساير مجموعه ها هم برنامه ريزي شده است؟
راهنماي مديريت شرايط اضطراري در صنعت نفت براي استقرار به چهار شرکت اصلي ابلاغ شده وهمزمان با اجراي پايلوت، همه شرکت ها موظف به پياده سازي اين سامانه هستند و بايد بر اساس نقشه راه ابلاغي که داراي حداقل عناصر مورد نياز به منظور پياده سازي سامانه است، اقدام کنند. اين شرکت ها در صورت بروز مشکل در طول اجراي طرح علاوه بر امکان تماس با کارشناسان ذي ربط در اداره کل اچ اس اي مي توانند به شرکت مشابه خود که به عنوان پايلوت انتخاب شده اند، مراجعه و از آنها الگوبرداري کنند. پيش بيني ما اين است که تا پايان امسال، شيوه نامه ساماندهي مديريت شرايط اضطراري در کل صنعت نفت پياده سازي و اجرا شود.
غير از اجراي شيوه نامه چه برنامه هاي ديگري در اولويت کاري قرار دارد؟
معاونت ايمني و آتش نشاني اداره کل بهداشت، ايمني، محيط زيست و پدافند غيرعامل وزارت نفت در سال 98 همسو با سياست ها و وظايف خود، اهدافي کلان را ترسيم کرده و براي تحقق آنها راهبردهايي براي چهار شرکت اصلي مشخص و سياست گذاري هايي به آنها ابلاغ کرده که هدف از آنها کاهش نرخ حوادث و ارتقاي سطح ايمني است. در مسير اين هدف، چهار راهبرد مشخص شده است. نخستين راهبرد کنترل ريسک هاي عملياتي فرايندي با در نظر گرفتن سه سياست زير است:
- برنامه ريزي و اجراي مطالعات مرتبط با شناسايي خطرها و ارزيابي ريسک در پروژه ها، طرح ها و تاسيسات عملياتي.
- اقدام کنترلي متناسب به منظور کاهش ريسک.
- ايجاد سازو کار لازم به منظور اطمينان از انجام اقدام هاي کنترلي و کاهش ريسک در سطح قابل قبول.
راهبرد دوم، بهبود سطح ايمني فرايند و عمليات است که در اين زمينه تهيه و اجراي دستورعمل هاي کاربردي براساس راهنماي ابلاغي اداره کل بهداشت، ايمني، محيطزيست و پدافندغيرعامل وزارت نفت، برنامه ريزي و اجراي مواردي از جمله دستورعمل ورود به فضاي بسته، راهنماي نظام پروانه کار در تمامي شرکتهاي زيرمجموعه و تابعه، راهنماي ايمني گودبرداري، راهنماي تحقيق، تجزيه و تحليل و گزارش وزارت نفت و تهيه درس آموزي از حوادث، بازبيني ايمني و پيش راه اندازي در تمامي طرح ها و تاسيسات، همچنين ارزيابي وضعيت ايمني خطوط لوله انتقال نفت، گاز و پتروشيمي و مقاوم سازي و اجراي راهنماي ايمني مخازن مواد نفتي در وزارت نفت به شرکت ها ابلاغ شده است.
راهبرد سوم، دستيابي به کاهش نرخ حوادث و ارتقاي سطح ايمني و بهبود مديريت شرايط اضطراري است.
سياست ديگر معاونت ايمني و آتش نشاني، برنامه ريزي و امضاي تفاهمنامه ميان اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل و سازمان حراست است. تدوين و طرح ريزي برنامه واکنش در شرايط اضطراري مطابق با راهنماي مديريت شرايط اضطراري ابلاغي وزارت نفت و برگزاري تمرين هاي دوره اي بخصوص در مناطق راهبردي که تجميع تاسيسات را شاهد هستيم، از جمله جزيره خارگ، منطقه پارس جنوبي منطقه ويژه اقتصادي ماهشهر، از ديگر سياست هاي ابلاغي به شرکت هاست که بايد در دستور کار قرار گيرد. ارتقاي ناوگان آتش نشاني و بهبود تجهيزات و نيروي انساني آتش نشان، همچنين بهبود و ارتقاي تجهيزات و دانش فني آنان و فرماندهان صحنه حوادث، از ديگر موارد است.
آخرين راهبرد ابلاغ شده به چهار شرکت اصلي، بهبود و ارتقاي سيستم هاي ايمني و آتش نشاني است که در اين چارچوب، سياست هايي که مشخص کرديم، شامل پياده سازي و اجراي دستورعمل تاييد و تامين کف هاي خاموش کننده آتش دروزارت نفت، دستورعمل ايمني ساختمان ها در تمامي شرکت ها، بهسازي و بازسازي سيستم هاي اعلان و اطفاي حريق، بهسازي و بازسازي سيستم هاي اطفاي حريق در تاسيسات صنعتي و غيرصنعتي، بهسازي و بازسازي سيستم هاي اطفاي حريق در ايستگاه هاي برق اتاق کنترل و مخازن ذخيره مايعات، از ديگر برنامه هاي امسال است.
برنامه ريزي براي برگزاري ارزيابي عملياتي - تخصصي آتش نشانان در چه مرحله اي است؟
چهارمين دوره ارزيابي عملياتي تخصصي آتش نشانان وزارت نفت، چهارم تا هفتم مهر ماه سال جاري به ميزباني شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي برگزار خواهد شد که در اين دوره از رقابت ها چهار تيم منتخب آتش نشان از چهار شرکت اصلي و در مجموع 16 تيم ارزيابي خواهند شد. همزمان با هفتم مهر ماه روز ملي آتش نشاني ارزيابي با مشخص شدن و تقدير از نفرات برتر به پايان مي رسد. آمادگي آتش نشانان از اهميت زيادي برخوردار است، به همين دليل اين ارزيابي در سال هاي فرد بين شرکت هاي تابع و بهره بردار چهار شرکت اصلي و در سال هاي زوج ميان منتخبين شرکت هاي اصلي و از سوي اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت برگزار مي شود. در اين دوره 16 تيم به ارزيابي وزارت نفت راه پيدا مي کنند. اين ارزيابي باعث افزايش آمادگي آتش نشانان در رويارويي با شرايط اضطراري و حوادث، با توجه به وظايف محوله خواهد شد.