خسی شو که به میقات آمده ای
اين روزها ممکن است پدر و مادر يا پدر بزرگ و مادربزرگ و يا خلاصه يکي از بستگان هر يک از ما در حج باشد و با حال و هواي حج به خاطر آنها آشنا باشيم و حتي ممکن است به خاطر اينکه دلمان مي خواسته ما هم همراهشان باشيم، دو هوايي شده باشيم و هر شب در تماس تصويري و اظهار دلتنگي متقابل بگذرد. مخصوصا کودکان در اين مدت، حدود يک ماه دلشان تنگ مي شود اما اين دلتنگي از آن مدل دلتنگي ها ست که خيالمان راحت است که آنها حالشان خيلي خوب است. بسياري از حجاج سالها براي اين سفر ذره ذره پول جمع کرده و صبر کرده اند تا نوبتشان شود، اما هستند افرادي که به واسطه شرايط مالي که دارند، در زماني کم با مبلغي بيشتر و يا براي چندمين بار به اين سفر مي روند. در شرايط اقتصادي جامعه که در هر دوره تفاوت دارد، شرايط وجوب حج هم تغييراتي دارد، اما در قواعد اسلام وجوب حج شامل چه مواردي است و آيا اين شرايط مي تواند در هر دوره اي تغيير داشته باشد؟ حج از ارکان دين و ترک آن از گناهان کبيره است و به حکم اصل شرع، در طول عمر انسان جز يک بار واجب نمي گردد و در اصطلاح به آن حَجَّةُ الاسلام گفته مي شود. وجوب حج در صورتي است که انسان همه شرايط مطرح شده را داشته باشد. پس براي اشخاصي که واجد شرايط بوده و يک بار به حج واجب رفته اند و نيز کساني که شرايط وجوب آن برايشان فراهم نيست، حج رفتن و تکرار آن مستحب است. شرايط وجوب حج اين موارد است: اول: بالغ باشد. دوم: عاقل و آزاد باشد. سوم: به واسطه رفتن به حج مجبور نشود کار حرامي را که ترک آن از حج مهمتر است انجام دهد يا عمل واجبي را که از حج مهمتر است، ترک کند. چهارم: مستطيع باشد. پنجم: توشه راه و چيزهايي را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است، دارا باشد. ششم: مرکب سواري يا مالي که بتواند آن را تهيه کند، داشته باشد. هفتم: سلامت مزاج و توانايي آن را داشته باشد که بتواند به مکه رود و حج به جا آورد. هشتم: در راه مانعي از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، يا انسان بترسد که در راه، جان يا عرض او از بين برود، يا مال او را ببرند، حج بر او واجب نيست؛ اما اگر از راه ديگري بتواند برود، اگر چه دورتر باشد، در صورتي که مشقت زياد نداشته باشد، بايد از آن راه برود. نهم: به قدر به جا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد. دهم: مخارج کساني را که خرجي آنان بر او واجب است، مثل زن و بچه و مخارج کساني را که مردم خرجي دادن به آنها را لازم مي دانند، داشته باشد. يازدهم: بعد از برگشتن، کسب يا زراعت يا عايدي ملک يا راه ديگري براي معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگي کند. البته بسياري از اين موارد مربوط به قرنها قبل مي شود که حج رفتن روندي سخت و وقت گير و خطرناک بود. در دنياي امروز که فاصله کشور ما تا عربستان چند ساعت پرواز است، ديگر اين سفر چند ماه طول نمي کشد و مسافران اين سفر معنوي حدود يک ماه در مکه و مدينه در حال انجام اعمالشان هستند. ديگر مثل قديم زن و فرزند و اهالي خانه در تمام اين مدت بي خبر از مسافران نيستند و مي توانند با وسايل ارتباطي که وجود دارد، هر لحظه از سلامت و شرايطشان با خبر شوند و آنقدر در شهر مکه و مدينه، امکانات و شرايط رفاهي بالا رفته که کهن سال ترين و بيمارترين افراد هم مي توانند با کمک تجهيزات و همراهاني که براي آنها وجود دارد، اعمال حج را انجام دهند و مشکلي هم پيش نيايد. اما چه آن دوران و چه اين دوران بسياري از مردم در مورد شرايط استطاعت اختلاف داشته اند و شايد تنها موردي که هنوز هم مورد سوال قرار دارد، همين شرايط استطاعت است. در بيان معناي استطاعت بايد گفت که ابعاد استطاعت مصاديق مختلفي را شامل مي شود که فرد مستطيع بايد در همه اين مصاديق استطاعت پيدا کرده باشد تا حج بر او واجب شود. يکي از ابعاد استطاعت براي حج واجب، استطاعت مالي است که بايد گفت استطاعت مالي به دو صورت ممکن است براي فرد تأمين و حاصل شود؛ يکي اينکه فرد به واسطه مالي که خودش کار کرده و به دست آورده مستطيع مي شود و ديگر اين استطاعت به واسطه هديه بر فرد حاصل مي شود. مورد ديگر اين است که افراد لازم نيست براي مستطيع شدن تلاش کنند و خود را به زحمت بيندازند، در حقيقت تحصيل استطاعت واجب نيست. فرد بايد زندگي به روال عادي و متعارف و شأن خود انجام دهد، آخرش اگر چيزي از مال او اضافه آمد و فوق شأنش بود، حج هم برود وگرنه سختگيري لازم نيست. مسئله مهم ديگر در باب استطاعت توان جسمي است و در حال حاضر هيئت پزشکي براي حج تشکيل شده و قانون اين است که براي حج بايد معاينه شوند و پزشک، رفتن حج را براي فرد تشخيص دهد. چه بسيار زنان و مرداني که براي حج با وجود استطاعت ثبت نام کردند و اما درسالهاي انتظار و در آرزوي حج از دنيا رفته اند و چه بسيارند زنان و مرداني که بدون استطاعت و نام نويسي و تنها در آرزوي اين سفر معنوي از دنيا رفته اند. شايد خواندن دو کتاب «خسي در ميقات» جلال آل احمد و «حج» علي شريعتي براي همه آنهايي که آروزي اين سفر را دارند، لازم باشد تا بدانيم حج تنها يک شروع است ... آنجا که شريعتي مي گويد:
حج کن!
به ميقات رو و با آنکه تو را آفريده وعده ديدار داري
ميقات لحظه شروع نمايش و پشت صحنه نمايش است و تو که آهنگ خدا کرده اي و اکنون به ميقات آمده اي، بايد لباس عوض کني لباس! کفن پوش.
رنگ ها را همه بشوي!
سپيد بپوش، سپيد کن، به رنگ همه شو، همه شو، همچون ماري که پوست بيندازد از»من بودن» خويش بدرآي، مردم شو. ذره اي شو، درآميز با ذره ها، قطره اي گم در دريا
نه کسي باش که به ميعاد آمده اي
خسي شو که به ميقات آمده اي
بمير پيش از آنکه بميري
جامه زندگيت را بدرآور
جامه مرگ بر تن کن
اينجا ميقات است
نيت کن! همچون خرمايي که دانه مي بندد. اي پوسته، بذر آن «خود آگاهي» را در ضميرت بکار و خدا آگاه شو، خلق آگاه شو، خودآگاه شو
و اکنون انتخاب کن
راه تازه را
سوي تازه را
کار تازه را
و خود تازه را ...
توصیه هایی برای سفر با خودرو شخصی
بسياري از افراد به دليلي مثل گراني قيمت بليت هواپيما يا قطار، سختي سفر طولاني با قطار يا اتوبوس و يا حتي ترس از ارتفاع سفر با خودرو شخصي را ترجيح مي دهند و برخي ديگر هم اصلا سفر با خودرو شخصي را به واسطه راحتي و استقلال عملي که دارند، انتخاب مي کنند، اما اين مدل سفر الزاماتي دارد که لازم است به آنها توجه داشته باشيد.
*مسئله مهم و اولويت دار در اين مورد خودرو و «نکات ايمني خودرو قبل از سفر» است. لازم است همه چيز از جمله کمربند ايمني، روغن، باتري، لاستيک و شرايط فني خودرو را خودتان يا يک تعميرکار مطمئن بررسي کند.
*اگر زياد اهل سفر جاده اي هستيد، براي خريد خودرو، مدلي را انتخاب کنيد که براي اين نوع سفر مناسب باشد. به عنوان مثال، به برخي از ويژگي ها ي ايمني بالا مانند ترمز، ايربگ ها و … دقت بيشتري داشته باشيد، ضمن اينکه بايد خودرويي را انتخاب کنيد که صندوق عقب مناسبي براي حمل چمدان و بار داشته باشد.
* در اين سفر ممکن است اتفاق هاي غير قابل پيش بيني زيادي رخ دهد، پس لازم است براي همه رخدادهاي برنامه ريزي نشده و حوادث آماده باشيد. به همين دليل همراه داشتن کيف کمک ها ي اوليه و کيف ابزارهاي اوليه بسيار مهم است.
*چون زمان زيادي در جاده ها هستيد، ممکن است در جنگل، جاده يا فضايي قرار بگيريد که زمان زيادي به رستوران يا فروشگاهي دسترسي نداشته باشيد، پس لازم است براي اطمينان بطري آب و خوراکي هاي فاسد نشدني ذخيره داشته باشيد.
*اگر تنها هستيد که هيچ، اما اگر همراه يا همراهاني داشته باشيد، لازم است شرايط سرگرمي و خواب آنها را در خودرو فراهم کنيم تا اگر قرار باشد براي رانندگي جايگزين شما شوند، به خوبي استراحت کرده باشند.
*حتما در خودرو پارچه اي پلاستيکي يا اهرمي فلزي يا چوبي داشته باشيد. اين وسايل کاربرد زيادي براي گير افتادن در گل و لاي يا شن يا چاله ها ي مسير و حتي دفاع در مقابل حيوانات و ... دارند.
*حتما نشانه شناسي و مسير يابي را ياد بگيريد و نقشه اي از مسير سفرتان را در خودرو داشته باشيد. اينها غير از همراه داشتن GPS و نقشه ها ي مسير ياب تلفن همراه هستند. اين ابزارها کمک خوبي هستند، اما ممکن است خطا داشته باشند و يا خيلي ساده با تمام شدن باتري و نبود برق شما را دست خالي بگذارند. پس 100 درصد به GPS نقشه گوگل اعتماد نکنيد.
*حتما پول و شماره تلفن ها ي ضروري را براي مواقع اورژانسي در بخشي از خودرو داشته باشيد. ممکن است لوازم گم شود يا به سرقت برود، بهتر است اين پول و مدارک را به شکل جايگزين در جايي امن بگذاريد.
*براي استراحت و غذاخوردن در مکان ها يي توقف کنيد که در مسير خودروهاي ديگر نباشد و خودروها ديد کافي داشته باشند. اگر خواب آلود هستيد، توقف کنيد يا اجازه دهيد کسي ديگر جاي شما بنشيند و رانندگي کند.