حضور غیر مجاز در صحنه حادثه ممنوع
مشعل صنعت نفت، از صنايع پيچيده و با ريسک بالاست که بروز حوادث در آن، می تواند خسارت هاي جاني و مالي جبران ناپذيري به همراه داشته باشد. در طول تاريخ، حوادث زيادي در اين صنعت رخ داده که پيامدهاي فراواني در بر داشته است؛ از اين رو اهميت درس آموزي از حوادث و سوانح در اين صنعت، براي شناسايي مناطق پر ريسک چند برابر می شود. همانطور که می دانيد، دانش به دست آمده در مورد علل حادثه، می تواند اجازه استقرار اقدام هاي پيشگيرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشي از آن نیز بهبود رفتار ايمن در افراد مستقر در فضاي صنعت نفت را به دنبال خواهد داشت. با بهره مندي از نکات «درس آموزي از حوادث»، می توان از نوع وقايع ناخواسته تشديدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالي وقايع ناخواسته و... به اقدام هاي کنترلي که می تواند عواقب ناشي از حوادث را محدود کند، دست يافت. به دليل اهميت اين موضوع، هفته نامه «مشعل» قصد دارد با انتشار برخي «درس آموزي از حوادث صنعت نفت ايران و جهان»، گامي در مسير کاهش حوادث بر دارد. در ادامه، درس آموزي از «حضور غیر مجاز در صحنه حادثه ممنوع؟» را می خوانيد:
شرح حادثه
در بیشتر مواقع افراد زیادی بدون داشتن مسؤولیت، در صحنه حوادث حضور دارند، از این نمونه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1) هنگام بررسی نشتی خط لوله نفت در پالایشگاه، ناگهان میزان نشت بخار قابل اشتعال افزایش یافت و مشتعل شد که 19 نفر مجبور به فرار و تخلیه محیط شدند؛ اگر چه گسترش ناگهانی شعله های آتش برخی از افراد را تحت تاثیر قرار داد.
2) هنگام راه اندازی مجدد مخزن ذخیره در سیستم تصفیه پساب و تخلیه بخارات از این مخزن از طریق کمپرسور، انفجاری صورت گرفت که باعث کشته شدن 17 نفر شد. بر خلاف انتظار، درون مخزن بخارات قابل اشتعال وجود داشت.
3) سه نفر از پنج کارگری که نشتی خط لوله را در یک واحد تولید فلزات بررسی می کردند، به دلیل آتش سوزی ناشی از هیدروژن بشدت مجروح شدند.
هنگام راه اندازی، از سرویس خارج کردن یا شرایط غیر عادی در دستگاه ها و تجهیزات، احتمال بروز حادثه بسیار زیاد است. چرا؟ در برخی از موارد، سیستم های ایمنی ممکن است کاملا عملیاتی نباشند. در زمان راه اندازی تجهیزات، این احتمال وجود دارد که به اشتباه تمامی موارد دیده نشده باشد. شاید ولوی که باید بسته شود، باز مانده یا صفحه مسدود کننده در مسیر برداشته نشده باشد یا اشکالات دیگری وجود داشته باشد. معمولا هنگام راه اندازی، تمرکز بر وظایفی است که باید صورت گیرد و کمتر به مواردی که امکان اشتباه دارد، پرداخته می شود. در چنین شرایطی ممکن است هشدارها و سیگنال های متعددی ایجاد شود و مشکلاتی که بالقوه خطرناک هستند، مخفی بمانند.
در چنین محیطی، تعداد زیادی از افراد در اتاق کنترل یا واحد مشغول به کار هستند و ممکن است به دلیل مشغله کاری یا حواس پرتی، تصمیم های نادرستی اتخاذ و منجر به حادثه شود. به دلیل وقوع این حادثه، ممکن است حتی خودشان مجروح شوند و دلیل موجهی برای حضور خود در آن محیط نداشته باشند.
شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
دستورعمل ها و روش های اجرایی عملیات را مورد بازنگری قرار دهید تا اشکالات و نقاط ضعف آن در مورد راه اندازی مجدد، از سرویس خارج کردن یا مشکلات فرایندی مشخص شود. دستورعمل باید افراد مجاز و غیر مجاز را برای انجام کار مشخص کند. اگر این موارد واضح و شفاف نیست، آن را با رئیس واحد در میان بگذارید. نمونه ای از سوالاتی که پاسخ به آن باید در دستورعمل های عملیاتی مشخص باشد، در زیر آورده شده است:
1) حضور چه کسی برای انجام این وظیفه ضروری است؟ چه کسی باید در محل باشد؟ چه کسی باید نگران افراد اضافی در محل کار باشد و چه کسی باید بقیه را به محیط امن تر هدایت کند؟ برای فعالیت های طراحی شده مانند راه اندازی یا از سرویس خارج کردن، باید زمان تعیین شود و تهیه این برنامه طراحی شده مشخص باشد.
2) اگر اشتباهی رخ دهد، چه اتفاقی ممکن است برای افراد حاضر در محیط رخ دهد؟
3) دستورعمل شرایط اضطراری در هنگام نشت مواد را بازنگری کنید. آیا جلوگیری از حضور افراد غیر ضروری در زمان بررسی نشت مواد، مد نظر قرار گرفته است؟
4) آیا تمامی افراد حاضر در محیط کار، وظیفه خود را هنگام نشتی و وقوع شرایط اضطراری می دانند؟ آیا وسایل حفاظت فردی مناسبی دارند؟
5) برای پیشگیری از حضور افراد غیر موظف، انجام فعالیت ها و عملیات غیر استاندارد را به تعویق بیندازید.
6) در زمان انجام فعالیت های عملیاتی، اگر وظیفه مشخصی در عملیات ندارید، می توانید با اطلاع و اجازه سرپرست خود در محل حضور نداشته باشید.