تفاهمنامه 40 میلیارد دلاری ایران و روسیه
افزون بر تفاهمنامه آزادگان، بتازگی شرکت ملی نفت ایران و گازپروم روسیه نیز تفاهمنامه ای به ارزش حدود ۴۰ میلیارد دلار امضا کردند. تفاهمنامه همکاری راهبری بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم به امضای محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و ویتالی مارکلوف، قائم مقام مدیرعامل شرکت گازپروم رسید، توسعه میدان های گازی کیش و پارس شمالی، فشارافزایی میدان پارس جنوبی، توسعه ۶ میدان نفتی، سوآپ گاز و فراورده، تکمیل طرح های ال ان جی، احداث خطوط لوله صادرات گاز و دیگر همکاری های علمی و فناورانه از مهم ترین محورهای تفاهمنامه بوده است. روابط ایران و روسیه در دولت سیزدهم با حمایت ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در مسیر تازه ای قرار گرفته و دو کشور خواهان گسترش روابط در همه سطوح اقتصادی و سیاسی هستند. هم اکنون نیز ۴ میلیارد دلار قرارداد با شرکت های مختلف روسی برای سرمایه گذاری در حال اجراست و سرمایه گذاری خارجی دولت رئیسی از این نظر با جهش چشمگیری مواجه است. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، امضای تفاهمنامه با گازپروم را جزو بزرگ ترین سرمایه گذاری های خارجی در تاریخ صنعت نفت ایران دانست و گفت: «شرکت ملی نفت ایران از هیچ فرصت سرمایه گذاری چشم پوشی نمی کند.» تفاهمنامه شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم شامل ۶ محور است که عبارتند از: سرمایه گذاری در توسعه میدان های نفتی و گازی، سرمایه گذاری برای تکمیل پروژه نیمه تمام ایران-ال ان جی، تعریف پروژه های جدید ال ان جی شناور (FLNG) و ال ان جی کوچک مقیاس (MiniLNG)، سوآپ گاز، سوآپ فراورده نفتی، احداث خطوط فشار قوی صادراتی و انتقال فناوری مربوط به نفت و گاز. در همین زمینه، خجسته مهر روس ها را مصمم در فرایند تبدیل به قرارداد این تفاهمنامه دانسته و از برنامه شرکت ملی نفت ایران برای سرمایه گذاری ۱۶۰ میلیارد دلاری در صنعت نفت خبر داده است.
تفاهمنامه ۲.۸ میلیارد دلاری با هلدینگ های پتروشیمی برای توسعه میدان های نفتی و گازی
امضای ۴ تفاهمنامه به ارزش ۲.۸ میلیارد دلاری از دیگر موارد انجام شده در در دولت سیزدهم است. این تفاهمنامه، بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس به ارزش ۳۰۰ میلیون یورو برای انجام مطالعه توسعه مخزن گازی مارون خامی و جمع آوری گازهای مشعل واحدهای فراورش دارخوین و غرب کارون، تفاهمنامه بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم شرکت های پتروشیمی باختر و پتروفرهنگ و پارس پتروزاگرس به ارزش ۹۰۰ میلیون دلار برای انجام مطالعه توسعه میدان های گازی گردان، خارتنگ و پازن، تفاهمنامه بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم صندوق بازنشستگی نفت و شرکت مهندسی و ساختمان نفت (اویک) به ارزش ۱.۱ میلیارد دلار برای انجام مطالعه توسعه مخزن گازی قلعه نار و میدان نفتی آذر و تفاهمنامه بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت پالایش پارسیان سپهر به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار برای انجام مطالعه افزایش ضریب استحصال اتان از ۹ پالایشگاه پارس جنوبی است. قابل ذکر است، در صورتی که این مطالعات در نهایت منجر به عقد قرارداد و اجرای پروژه ها شود، ضمن افزایش ظرفیت تولید نفت خام و گاز کشور به میزان ۳۷ هزار بشکه در روز نفت خام، ۵۴ میلیون مترمکعب در روز گاز غنی و ۵۰ هزار بشکه در روز میعانات گازی، روزانه ۱۰۵ میلیون فوت مکعب گازهای مشعل جمع آوری می شود و سالانه یک میلیون تن افزایش استحصال اتان از پالایشگاه های پارس جنوبی صورت می گیرد.
سرمایه گذاری ۷ میلیارد دلاری توسعه آزادگان
از نمونه های اخیر در این زمینه، امضای تفاهمنامه آزادگان به عنوان بزرگ ترین میدان نفتی ایران با کشورهای همسایه است که توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان بالغ بر ۱۱۵ میلیارد دلار عایدی و درآمدزایی برای کشور ایجاد می کند و ۲۴ هزار نفر اشتغالزایی به همراه دارد و در طول مدت بهره برداری ۲۰ ساله میدان آزادگان، اگر مبنای هر بشکه نفت را ۸۰ دلار منظور کنیم، بالغ بر ۱۱۵ میلیارد دلار درآمدزایی برای کشور ایجاد می شود و ۲۴ هزار نفر اشتغالزایی به همراه دارد. تفاهمنامه طرح توسعه یکپارچه میدان مشترک نفتی آزادگان بین شرکت ملی نفت ایران، بانک ها و شرکت های اکتشاف و تولید به ارزش هفت میلیارد دلار امضا شد. در این طرح، سرمایه گذاری ۷ میلیارد دلاری برای توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان با هدف رسیدن به تولید ۵۷۰ هزار بشکه نفت در روز پیش بینی شده و بانک های مهم کشور و شرکت های اکتشاف و تولید در این طرح سهامدار می شوند و بخشی از سهام این طرح نیز به مردم واگذار خواهد شد. ابراهیم رئیسی، این اتفاق در انعقاد تفاهمنامه مشارکت بانک ها و شرکت های بزرگ اقتصادی و فنی برای اجرای یک طرح بزرگ نفتی را مصداق بسیج توان داخلی دانست که زمینه ارتقای اعتماد سرمایه گذاران بخش خصوصی و مردم برای مشارکت در چنین طرح های بزرگی را نیز فراهم می کند. اهمیت این تفاهمنامه هفت میلیارد دلاری به آن دلیل است که میدان نفتی آزادگان در منطقه دشت آبادان، در حدود ۸۰ کیلومتری غرب و جنوب غرب اهواز و در امتداد مرز ایران و عراق در مساحتی بالغ بر ۱۵۰۰ کیلومترمربع قرار دارد و عنوان بزرگ ترین میدان نفتی مشترک ایران را در اختیار دارد. از طرفی این میدان را دهمین میدان بزرگ نفتی جهان برمی شمارند. این میدان، مهم ترین مخزن جوان (گرین فیلد) و کمتر توسعه یافته کشور است که ظرفیت بالایی برای افزایش تولید نفت کشور در خود دارد. ایران و عراق به طور مشترک از این میدان بهره برداری می کنند. عراق این میدان را با نام مجنون می شناسد. پیش از این هشت شرکت بین المللی برای توسعه این میدان، کار مطالعات جامع آن را انجام داده بودند؛ اما بجز شرکت CNPCI که توسعه بخشی از میدان آزادگان شمالی را اجرا کرد، باقی شرکت ها به دلیل تحریم ها برای توسعه میدان قدم به میان نگذاشتند. همین موضوع دولت سیزدهم را بر آن داشت تا فعالیت عقب مانده گذشته را بدون معطلی برای شرکت های بین المللی، با تکیه بر توان و دانش ایرانی با استفاده از حداکثر توان و مقدورات داخلی پیش ببرد. میدان نفتی آزادگان، بزرگ ترین میدان نفتی کشور است که دولت سیزدهم اقدام های مهمی برای توسعه آن انجام داده که در بخش کوتاه مدت، تاکنون افزایش ۶۰ درصدی ناوگان حفاری و به تولید رساندن ۲۰ چاه از چاه های حفاری شده قبلی انجام شده است.
8 قرارداد جمع آوری گاز مشعل شرق کارون با سرمایه گذاری ۴۷۰ میلیون یورویی
قرارداد 8 طرح جمع آوری گازهای مشعل شرق کارون به ارزش ۴۷۰ میلیون یورو در تاریخ ۱۲ اسفند سال گذشته و با سرمایه گذاری هلدینگ پتروشیمی امضا شد. طرح های جمع آوری گازهای مشعل با هدف جلوگیری از گازسوزی، رعایت ملاحظات محیط زیستی، ایجاد ارزش افزوده از گازهای سوزانده شده در شرق رودخانه کارون و تأمین خوراک پایدار شرکت های پتروشیمی تعریف شده است.
اوراق سپرده کالایی نفت خام
افزون بر راه طی شده برای جلب سرمایه داخلی و خارجی، وزارت نفت برنامه ریزی ها و سیاستگذاری ها موضوع فروش نفت در قالب مدلی جدید با نام اوراق سپرده کالایی نفت خام را در برنامه دارد. به گفته محسن خجسته مهر در صورت نهایی شدن و تصویب آن در دولت، اوراق مربوطه به گواهی سپرده کالایی نفت خام در بورس عرضه می شود و سهامداران می توانند آن را خریداری کنند. با توجه به اینکه بهای این اوراق، متناسب با قیمت جهانی نفت است، امید می رود استقبال خوبی از آن در بورس انرژی شود و از آنجا که ماهیت فیوچری دارد، جذابیت های خاص خود را برای خریداران خواهد داشت. با توجه به حجم نقدینگی کشور و جذابیت نداشتن بازارهای موازی از جمله طلا، مسکن و دلار، وزارت نفت انتظار استقبال معقول از این اوراق را دارد که در صورت تحقق آن می توان انتظار داشت که تأمین سرمایه بخشی از پروژه های مهم و استراتژیک صنعت نفت محقق شود. به هر رو، همان میزان که صنعت نفت تشنه سرمایه و فناوری برای توسعه و پیشرفت است، برای سرمایه گذاران هم این صنعت استراتژیک و پر مزیت جذاب است و می توان آن را از بهترین صنایع دارای مزیت نسبی برای سرمایه گذاران برشمرد. آنچه در این برهه مهم است، تبدیل تفاهمنامه های امضا شده به قرارداد و تسریع روند توسعه در این صنعت است.