دولت سیزدهم تلاش کرد نگاه به دانش بنیان شدن صنعت نفت را اصلاح کند
کفایتی می گوید: مفهوم کلی «دانش بنیان شدن صنعت نفت» هنوز به طور صحیح و کامل توضیح داده نشده و نه تنها کارکنان بلکه بسیاری از مسئولان و مدیران قسمت های مختلف نفت هم خیلی تصویر روشنی از دانش بنیان شدن ندارند و این مفهوم را با «خودکفایی» و «داخلی سازی» و «ساخت بار اول» یکسان می گیرند؛ در حالی که پیش زمینه این موارد لزوما دانش بنیان شدن نیست.
او با تاکید بر کلیدی و مهم بودن این مسئله گفت: در بسیاری از نشست ها و کارگروه هایی که در پارک تشکیل یا در دیگر بخش ها تشکیل می شود، می بینیم این تصورغلط در مورد دانش بنیان شدن صنعت نفت وجود دارد و اصول ابتدایی و اولیه درباره دانش بنیان بودن هم اشتباه گرفته شده است.
کفایتی با تاکید بر اینکه وجود چنین تصویر درست و مشخصی از دانش بنیان شدن صنعت نفت اهمیت زیادی دارد، گفت: اگر چنین تصویر مشترکی نباشد، همگرایی هم به وجود نمی آید و کار موثری صورت نمی گیرد؛ در نتیجه هدف اصلی یعنی دانش بنیان شدن صنعت هم اجرایی نمی شود و تنها اسم و عنوانی را یدک می کشیم؛ به همین دلیل لازم است درعرصه فناوری و نوآوری بدانیم که چه شاخصه ای را دنبال می کنیم و قرار است به چه چیزی برسیم.
رئیس پارک فناوری و نوآوري صنعت نفت و گاز می گوید: در دوره جدید و در دولت سیزدهم و با توجه به رویکرد ارتباطی با زیرمجموعه های صنعت نفت، تلاش کرده اند میزان آمادگی و نگاه به دانش بنیان شدن صنعت نفت را اصلاح کنند. او افزود: شرایط صنعت در کشور ما با کشورهای دیگر تفاوت دارد؛ در کشورهای پیشرفته ابتدا صنعت و بعد دانشگاه شکل گرفت و این ارتباط بینشان برقرار ماند، اما در مورد صنعت نفت ایران که صنعت از ابتدا در داخل شکل نگرفته و بومی نشده بود، ارتباط و وابستگی با دانشگاه هم به طور موثر وجود نداشته است. در عین حال در همه این سال ها منافع به سمت تولید داخل نبوده و منفعت در واردات بوده است ودر این سال ها به شکل نامریی تشویق به واردات ادامه پیدا کرده است.
کفایتی با بیان اینکه با شروع تحریم های گسترده علیه ایران، اقدام های خوب در جهت توسعه صنعت داخلی شکل گرفت، گفت: اگر به نمایشگاه های بین المللی نفت در این سال ها دقت کنید، می بینید که تعداد شرکت های ساخت داخل بسیار زیاد شده است؛ مثلا در نمایشگاه نفت، گاز، پتروشیمی 26 بیش از دو هزار شرکت ایرانی داشتیم؛ در حالی که در يك دهه گذشته تا ۷۰ درصد شرکت های شرکت کننده خارجی بودند و جالب توجه این بود که ما به این میزان حضور خارجی ها افتخار می کردیم. امروز کارهای بسیار بزرگی صورت گرفته که باعث افتخار است. در بازديدهايي كه از برخي از اين مجموعه ها داشته ام، این میزان از توانمندی حتی برای من که سال ها دراین حوزه ها فعال بوده ام، هم جای شگفتی دارد. او افزود: با وجود وابستگی های زیادی که در صنعت نفت وجود داشته، بسیاری از تجهیزات مورد نیاز و اساسی آن داخلی سازی شده و تقریبا از80 درصد وابستگی ها کاسته شده است و بیشتر در بحث دانش فنی وابستگی هایی وجود دارد؛ تلاش پارک فناوری صنعت نفت و گاز در حوزه دانش و فناوری بیشتر معطوف به حوزه دانش فنی است.
رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت و گاز با بیان اینکه با ابزارهای مختلفی برای معرفی و شناخت درست و مناسب از دانش بنیان شدن صنعت نفت مسير پيشرفت را شروع کرده ایم، گفت: در حوزه ترویج و فرهنگ سازی دانش بنیان شدن صنعت نفت حوزه های مختلفی را فعال کرده ایم و از آنجایی که حوزه نانو را هم سال ها قبل به همین شکل فعال کرده ایم، می دانیم که باید از چه حوزه هایی ورود کنیم. در ابتدا لازم است اقدام هایی کوتاه مدت در حوزه فرهنگ سازی صورت گیرد که اطلاع رسانی از طریق رسانه ها و برگزاری نشست های آموزشی در اولویت این اقدام ها قرار دارد.
کفایتی با تاکید بر اینکه درخواست ها و شروع برنامه های تحقیقاتی و اجرایی باید بيشتر از طرف مجموعه های صنعت نفت باشد و بعد نیازها و الزام ها مورد شناسایی قرار گیرد و به شرکت های نوآور و فناور اعلام شود، افزود: در دنیا هم به این شکل است شرکت ها یک نیاز یا ایده ای را دنبال می کنند و در واقع خودشان متقاضی فناوری هستند و در ادامه در ارتباط با مجموعه های دانش بنیان قرار می گیرند و با هم همکاری می کنند، اما در حال حاضر هنوز بسیاری از تعاملات اینگونه اند که شرکت دانش بنیان تجهیز یا ابتکاری را اجرایی می کند و به دنبال مشتری و شرکت هایی که مرتبط هستند می روند! از آنجایی که بسیاری از مدیران تصویر درستی از مجموعه های دانش بنیان ندارند، امکان اعتماد کردن به شرکت ها را هم ندارند. در نتیجه شرکت های دانش بنیان پس از تولید محصول خود، امکان فروش و ورود به بازار را ندارند و انگیزه ای برای خرید آن کالاو تجهیز فنی وجود ندارد.
او با بیان این که تلاش پارک فناوري و نوآوري این است که زمینه های پذیرش شرکت های دانش بنیان و محصولات آنها را در صنعت نفت فراهم کنند، افزود: باید قالب های ارتباطی و شرایط را ایجاد کنیم و پذیرش فناوری داخلی را بالا بیاوریم. مهم ترین کار پارک، به همرسانی موثر است و در قالب یک نهاد تعاملی بالادست متناسب با اقتضای هر مجموعه و چهارچوب های فعلی اقدام می کنیم.
کفایتی می گوید: مراکز نوآوری و فناوری که در شرکت های زیرمجموعه صنعت نفت شکل گرفته اند، هنوز خام و در حد یک کار ساده است و برای پروژه های محدود و اولیه، کفایت می کنند؛ این مراکز باید گسترش بیشتری داشته باشد.
رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت و گاز افزود: این سطح از اعلام تقاضا و پیگیری آنها برای صنعت نفت کفایت نمی کند و بسیاری از شرکت های دانش بنیان خصوصی توانایی فنی و مالی خوبی دارند که می توانند در پروژه های بزرگ همراه صنعت نفت شوند. در عین حال تلاش بر این است که سازوکارهایی را برای ارائه تسهیلات مالی شرکت های دانش بنیان فراهم کنيم.
کفایتی افزود: تسهیلات بند دال تبصره ۱۸ این امکان را فراهم کرده است که به مجموعه های دانش بنیان تسهیلات خوبی اعطا شود اما من فکر می کنم اولویت اول در تحقق اهداف، مسائل مالی نیست. من منکر اهمیت تامین مالی نیستم و می دانم که تا حد زیادی محدود کننده است، اما جدی تر از آن نحوه تامل مجموعه دانش بنیان با مجموعه متقاضی است که باید به عنوان نکته کلیدی مورد توجه قرار گیرد.
رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت و گاز با اشاره به سازوکاری که در پارک های فناوری بزرگ دنیا وجود دارد، گفت: در این مجموعه ها به دنبال حل مسئله هستند و دو مجموعه متقاضی و دانش بنیان حول یک موضوع و نیاز گرد هم می آیند و پس از توافق در مورد موضوع درباره نحوه اجرا و توسعه کار و تامین مالی به نتیجه می رسند و هرگز اینگونه نیست که شرکت های توسعه دهنده وارد کارهای اجرایی و خدماتی شوند.
کفایتی با بیان اینکه در پارک فناوری در مرحله اول با شرکت های رشدي که ایده ای برای اجرا دارند، شروع می کنیم، افزود: پس از آنکه توانستند ایده خود را در حدی ابتدایی تجاری سازی کنند، تبدیل به شرکت های پارکی و پس از آن تبدیل به شرکت های پیشران می شوند و در این مرحله است که می توانند مسائل مهم صنعت نفت را به آنها سپرد و حل کرد. در این سطح شرکت های پیشران یک مسئله مهم را حل می کند و آن این است که تعداد زیادی از شرکت های کوچک را در زیرمجموعه خود جمع و یکپارچه می کند و می تواند در سطح ملی و بین المللی عمل کند.
صنعت نفت به مجموعه های پیشران نیاز دارد
رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت و گاز می گوید: برای رسيدن به این هدف بايد افقي در نظر داشته باشیم و محدود به چیزی نشویم؛ برای صنعت نفت با اين سابقه و تحول آفرين در بخش اقتصاد كشور و دنيا مهم است که ساز و کاری را اجرایی کند که مجموعه ای پیشران در اين صنعت ایجاد شود و نه یک استارتاپ معمولی!
کفایتی با تاکید بر اینکه اموری پایه و زیرساختی باید به شکلی بالادست و مستقیم مورد حمایت قرار بگیرند تا به نتایج مورد نظر برسیم، اظهارکرد: یک نمونه موفق در کشور پژوهشکده رویان است که با حمایت مستقیم مقام معظم رهبری، پیگیری و مورد حمایت قرار گرفت و نتایج ارزشمندی را به دست آورد. اگر می خواهیم مجموعه های بزرگ و ارزشمند دانش بنیان شکل بگیرند، باید امور آن از عالی ترین مقام در وزارتخانه یا حتی دولت پیگیری شود و به نظر من یک سری مسائل باید از بالا حل شود. وقتی مقام معظم رهبری عنوان سال را برای دانش بنیان ها اعلام کرده اند، مقام های رده هاي پایین تر هم باید در جهت تحقق فرمايش ايشان اقدام هایی را به شکلي بسيار فراگیر و جنبش وار اجرایی کنند.
رئیس پارک فناوری و نوآوري نفت و گاز با تاکید بر اینکه پارک گوشه ی امن برای یک سری از شرکت ها و افراد نیست، تصریح کرد: قبلا پارک تنها برای برنامه های همرسانی و انجام برخی جلسات مشورتی بود، اما افق هایی را ترسیم کرده ایم تا برنامه های توسعه ای اجرا شود و به سمت مدیریت فناوری برویم.
کفایتی با بیان اینکه همراه شدن شرکت های دانش بنیان در احیا و ازدیاد برداشت چاه های بسته و یا کم بازده، اتفاق مبارک و مهمی بوده است، گفت: اميدواريم تا مهر ماه قراردادهای همکاری این شرکت ها منعقد شود. این پروژه ها و اجرایی شدن آنها نماد خوبی از کار حرفه ای مجموعه نفت با محوریت پارک فناوری نوآوري نفت و گاز بوده است. این پروژه می تواند الگوی خیلی خوبی باشد چرا که برای اولین بار در حال انجام است. در عین حال فرصت بسیار استثنایی است که کمتر در اختیار شرکتي كوچك قرار می گیرد و اگر پارک نبود، امکان پذیر نمی شد!
کفایتی با بیان اینکه امروز دیگر وجود پارک فناوری و نوآوري برای صنعت نفت یک ضرورت است و یک مساله فانتزی نیست، افزود: حمایت های صنعت نفت به خصوص حمایت های مالی بسیار قابل توجه بوده است، هرچند در برخی موارد از جمله پرداخت سهم صندوق تسهیلات، شرکت های زیرمجموعه وزارتخانه به تعهداتشان عمل نمی کنند.
او به برنامه های بین المللی در دست پیگیری اشاره کرد و گفت: یکی از محدودیت های ما در بحث دیپلماسی انرژی بوده که در این دوره تا حد زیادی برطرف شده و با برخی کشورها از جمله روسيه به نتایج خوبی رسیده ایم. با نمايندگاني از كشورهای آلمان، هند، عراق، قطر، نیجریه، چین، مالزی و ازبکستان و دیگر کشورها برای بازديد و بررسی زمینه های همکاری و ارتباط برقرار شده است و برخی از آنها به دنبال انتقال فناوری و خرید تجهیزات از شركت هاي دانش بنيان ايراني هستند.