گفت وگو با رئیس مراکز سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت تهران، همزمان با آغاز هفته سلامت
سلامت برای همه با پزشک خانواده
سمیه راهپیما طرح پزشک خانواده که از سال 1382 آغاز و در دوران چهار وزیر بهداشت طی شد، به دلیل برخی مشکلات اجرایی نشد. با شروع به کار دولت سیزدهم و اهمیت مقوله بهداشت و درمان، اجرای طرح پزشکی خانواده، دوباره و با نگاهی متمرکزتر، ازسر گرفته شد. با اجرای این طرح، پزشکان به صورت مستقیم با خانواده ها در تماس هستند و مراقبت های اولیه آنها را به عهده دارند و علاوه بر درمان بیماری، به بهداشت جسم و روان افراد تحت پوشش خود نیز توجه دارند.
مرحله نخست طرح پزشک خانواده، با موفقیت و در برخی مناطق کشور اجرایی شد و مرحله دوم آن هم از اردیبهشت ماه کلید خورد. هفته سلامت امسال نیز با تاکید بر نقش پزشک خانواده در بهبود سلامت آحاد جامعه و با شعار «سلامت برای همه با پزشکی خانواده»، از 9 اردیبهشت آغاز شده که تا 15 این ماه ادامه دارد. با توجه به این رویکرد، خبرنگار «مشعل» با صدیقه سادات قریشی، رئیس مراکز سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت تهران، گفت وگویی انجام داده که در ادامه می خوانید.
با توجه به اینکه بهداشت و درمان صنعت نفت تهران به عنوان ویترین ارائه خدمات درمانی در سطح مناطق تحت پوشش به شمار می رود، بفرمایید این خدمات شامل چه مواردی است؟
سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت از سال 1378 به صورت منسجم و یکپارچه شکل گرفت و پرونده پزشکی خانواده برای تمام جمعیت تحت پوشش تشکیل شد. در گذشته پرونده های سلامت به صورت کاغذی بود؛ اما اکنون الکترونیکی شده و سعی بر استفاده از کامل ترین نرم افزارهای روز دنیا داریم. در حال حاضر اطلاعات افراد تحت پوشش در پرونده الکترونیک سینا بارگذاری شده اند.
هفته سلامت امسال با هدف ارتقای سلامت آحاد افراد جامعه با عنوان«سلامت برای همه با پزشکی خانواده» از 9 تا 15 اردیبهشت ماه در سراسر کشور برگزار می شود. بهداشت و درمان صنعت نفت تهران در همسویی با این شعار چه برنامه هایی در دستور کار دارد؟
از دیرباز ارتقای سلامت خانواده بزرگ صنعت نفت، مبنای ارائه خدمات مراکز سلامت خانواده نفت بوده و اکنون برای تمام اعضای خانواده و گروه های سنی برنامه های سلامت شامل بسته های خدمتی ویژه کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان و سالمندان در نظر گرفته شده است. در این بسته های خدمتی، انواع مراقبت ها لحاظ شده است؛ برای مثال، غربالگری بیماری های قلبی- عروقی، غربالگری و مدیریت بیماری های شایع مانند دیابت، فشارخون، چربی خون، اضافه وزن، غربالگری سرطان های شایع زنان و مردان ، پایش رشد کودکان و مراقبت سلامت نوجوانان، مادران باردار و سلامت باروری، از برنامه های عملیاتی هستند که همیشه در ابتدای سال بر اساس راهبردهای سازمان و نیازهای بومی مناطق تدوین و اجرایی می شوند. امسال نیز به دلیل شرایط پایدار کرونا و با رعایت دستورالعمل های بهداشتی، بسته های متنوع مراقبت سلامت را با جدیت بیشتری برای جمعیت تحت پوشش در نظر گرفته ایم.
چند مرکز سلامت خانواده زیر پوشش بهداشت و درمان صنعت تهران قرار دارند و چه جمعیتی را شامل می شوند؟
بهداشت و درمان صنعت نفت تهران، دارای هشت مرکز سلامت خانواده در شهرهای تهران، کرج و قم است. از این تعداد 6 مرکز در تهران، یک مرکز در کرج و یک مرکز نیز در قم قرار دارد و به خانواده های کارکنان منطقه تهران خدمات درمانی ارائه می کنند. اکنون بیش از 60 هزار نفر زیر پوشش و دارای پرونده فعال داریم که با توجه به اجرای بندهای «د» و «و» به این تعداد افزوده شده و برای خانواده های آنها نیز در حال تشکیل پرونده هستیم؛ البته شماری هم هنوز برای تشکیل پرونده مراجعه نکرده اند.
آیا آماری دارید که چه تعدادی برای تشکیل پرونده سلامت خانواده مراجعه نکرده اند؟
با توجه به تعداد جدید استخدامی های صنعت نفت، نزدیک به 100 هزار نفر را در منطقه تهران تحت پوشش خواهیم داشت. از این تعداد نزدیک به 60 هزار نفر پرونده فعال دارند و در سامانه سینا ثبت شده اند، 10 هزار نفر نیز در شهرهای اطراف و حومه تهران هستند. نزدیک به 30 هزار نفر نیز به درمانگاه ها برای تشکیل پرونده مراجعه نکرده اند. یکی از مشکلات مراکز سلامت خانواده تهران، دوری مسیر دسترسی است و بیشتر افراد می خواهند به نزدیک ترین درمانگاه مراجعه کنند.
آیا برای نزدیک شدن مسیرها با واحدی قرارداد دارید؟
مراکز درمان غیرمستقیم و خصوصی طرف قرارداد را داریم که سیستم پزشکی خانواده در آنها اجرا نمی شود، از این رو برای دریافت خدمات نظام مند باید در مراکز خانواده صنعت نفت پرونده تشکیل دهند.
برای امسال چه برنامه هایی در دستور کار قرار داده اید؟
کار جدیدی که امسال شروع کرده ایم، ارائه خدمات مراقبت سلامت برای خانواده هایی است که سرپرست خانواده در مشاغل خاص مانند اقماری، کار می کنند و مدتی دور از خانواده هستند. این دوری باعث ایجاد مسائل و مشکلاتی در خانواده ها می شود که باید به آن آگاه و حساس باشیم و تا حد امکان به خانواده ها کمک کنیم تا از نظر مسائل مختلف تأثیرگذار بر سلامت روان، سلامت اجتماعی و سلامت جسمی، آسیبی نبینند. از این رو به طور خاص، خانواده های آنها را تحت مراقبت بیشتری قرار می دهیم؛ البته خود فرد شاغل نیز در واحد سلامت کار، چکاپ و مراقبت می شود. مراقبت سلامت خانواده گروه های شغلی خاص، از دیگر برنامه هایی است که انجام می دهیم و تمرکزمان بیشتر بر مشاغل اقماری و پرخطر است. در مرکز مراقبت تهران، خانواده مدیران ارشد را نیز جزء این مراقبت ها قرار داده ایم، ضمن آنکه همانند سال های گذشته، پزشک خانواده نفت در خدمات رسانی به مراکز بهداشتی خارج از نفت نیز پیشرو بوده است.
هدف اصلی سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت چیست؟
هدف اصلی برنامه های ما، ارتقای سلامت و بهبود وضعیت سلامت افراد و پیشگیری از بیماری های ناتوان کننده است. شناسایی، پیشگیری و کنترل عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی به عنوان عامل اصلی مرگ ومیر در جهان و کشور ما اهمیت بسزایی دارد. در این زمینه بیماری های مزمن مانند فشارخون، دیابت، چربی خون و چاقی غربالگری می شوند که بعد از تشخیص بیماری،کنترل، پیگیری و مراقبت بیماری بسیار مهم است. جمع بندی کلی مسائل مرتبط با سلامت یک فرد، به گونه ای که تمام مسائل و مشکلات فرد، نه صرفا با دید بیماری محور؛ بلکه با نگرش جامع و سلامت محور بررسی شود، از عهده پزشک خانواده برمی آید که می تواند به بیمار در حیطه سلامت جسمی و روانی کمک کند. به عبارت دیگر، پایش و مراقبت سلامت فرد را پزشک خانواده به همراه تیم سلامت که متشکل از همکاران فعال در بخش پرستاری، مامایی، کارشناس تغذیه، کارشناس سلامت روان، تیم دندانپزشکی، گروه آزمایشگاه و داروخانه در درمانگاه های سلامت خانواده تهران است، به شکل تیمی انجام می دهد. یعنی تمام جوانب مختلف نیاز سلامت فرد را بررسی می کنیم و با همکاری تیمی، مراقبت باکیفیتی ارائه می کنیم و در صورت لزوم، بیمار، به متخصصان مربوطه ارجاع می شود.
در زمینه آموزش چه برنامه هایی در دستور کار دارید؟
با توجه به سرعت بالای پیشرفت علوم پزشکی، همه ما نیازمند به روزرسانی اطلاعات خود هستیم. از این رو آموزش، موضوع و مقوله ای مهم است. آموزش ها در دو گروه انجام می شود؛ یکی برای تیم سلامت که کادر سلامت و درمان را شامل می شود. این تیم در این آموزش ها با آخرین تغییرات دستورالعمل های بهداشتی و درمانی روز دنیا و دستورالعمل های ابلاغی وزارت بهداشت آشنا می شوند. بازآموزی اطلاعات علمی- تخصصی مرتبط نیز از مواردی است که آن را پیگیری می کنیم. بخش دیگر آموزش، به جمعیت تحت پوشش بازمی گردد که برای آنها دوره های آموزشی در زمان های مختلف برگزار می شود و با تهیه بروشورهای مرتبط با سلامت و بهداشت، برگزاری دوره های آموزش( حضوری و مجازی)، همچنین آموزش چهره به چهره در زمان مراجعه افراد، تلاش می شود در مسیر رشد آگاهی آنها گام برداشته شود. آموزش سلامت باروری و آموزش زنان باردار به صورت منظم صورت می گیرد. برگزاری وبینار یا دوره های آموزش حضوری با مشخص کردن جدول آموزشی برای هر فصل، ازجمله مواردی است که برای افراد تحت پوشش ارائه می شود.
با چه کمبودها، مشکلات و احیانا سختی هایی روبه رو هستید و انتظارتان از مسؤولان در ارائه خدمت بهتر چیست؟
کمبود نیروی انسانی، بزرگ ترین چالشی است که با آن روبه رو هستیم. با توجه به اینکه ساختار پزشکی خانواده نفت از 20 سال پیش تاکنون اجرا می شود، نیروی انسانی باتجربه این ساختار به مرور زمان بازنشسته شده و از سیستم خارج می شوند. از این رو باید نیروهای جوان و کارآمد جذب شوند تا بتوانیم خدمات باکیفیت تری ارائه کنیم. اکنون که آمار جمعیت تحت پوشش رو به افزایش است، برای ارائه خدمات به گروه های جدیدالاستخدام نیاز به نیروی انسانی و تجهیزات داریم.
در پایان اگر صحبتی باقی مانده که بخواهید از این طریق اطلاع رسانی شود، بفرمایید.
با توجه به تغییر سبک زندگی و افزایش روزافزون عوامل خطر سلامت،توصیه ما به همه این است که به حفظ و ارتقای سلامت خود حساس باشند و برای بهره مندی از مراقبت های سلامت مناسب سن خود و خانواده شان به پزشک خانواده مراجعه کنند. افرادی که مایل به تشکیل پرونده پزشک خانواده و استفاده از خدمات مراقبت سلامت هستند، می توانند به نزدیک ترین درمانگاه محل سکونت خود مراجعه کرده و با تشکیل پرونده، از خدمات مراقبتی منسجم و منظم بهره مند شوند.