از قـطع صادرات گاز به شوروی تا اسارت شهید تندگویان
توضیحات سند: «اقدام ما در برخورد با شوروی اثر خوبی داشت. به این دلیل که اولا آن موقع هیأت حاکمه ما با شوروی روابط حسنه ای نداشت. ثانیا خوب به یاد دارم یک بار در نماز جمعه ای که در سال 1359 یا 1360 به امامت آیت الله خامنه ای در بهشت زهرا برگزار شد، ایشان در خطبه نماز گفتند: «ما اکنون قادریم شیرهای نفت خود را به روی آمریکا و شیرهای گاز خود را به روی شوروی ببندیم.» به هر حال تا زمانی که ما در وزارت نفت مسؤولیت داشتیم، مذاکرات مقامات شوروی با ما به جایی نرسید؛ اما بعد از آنکه ما از وزارت نفت رفتیم، بالاخره آمدند و مصالحه ای کردند.
البته قبل از بسته شدن لوله های گاز به شوروی، کار گازرسانی به مناطق مختلف شروع شده بود؛ اما بلافاصله پس از قطع صدور گاز به شوروی، کارهای شرکت گاز بشدت توسعه پیدا کرد و مناطق زیادی صاحب گاز شدند. در آیین گازرسانی به روستای «دوراهان» اصفهان اعلام کردم که منظورم از اینکه مانع صدور گاز می شویم و خودمان آن را می سوزانیم، همین است. پس از قطع صادرات گاز به شوروی شرکت گاز رفته رفته کار خودش را می کرد و برای ادامه حیات خود دیگر نیازی به پول آنها نداشت.
معین فر در بخشی از خاطراتش درباره نحوه اسارت شهید تندگویان هم بیان کرد: «در اهواز چند جیپ بزرگ استیشن برای حرکت به آبادان آماده شده بود. در استیشن اول شهید تندگویان، مهندس بوشهری، یحیوی و راننده بودند. در استیشن دوم دکتر منافی، وزیر بهداری و همراهانش و در استیشن سوم هم من و مهندس عزت الله سحابی، عرب زاده (معاون وزارت نیرو) و یکی از مدیران شرکت نفت بودیم. دیگر نمی دانم کس دیگری هم بود یا نه؟ هر سه اتومبیل با هم و در یک زمان راه افتادند و حین حرکت 10 متر از هم فاصله داشتند. وقتی به ایستگاه ذوالفقاری رسیدیم، عراقی ها ماشین جلویی را که شهید تندگویان در آن بود، متوقف کردند. همین که ماشین جلویی را متوقف کردند، راننده ماشین دوم که دکتر منافی در آن بود، با زرنگی فورا دور زد و با سرعت به عقب حرکت کرد. ما هم که در ماشین سوم بودیم با عجله تصمیم گرفتیم برگردیم؛ اما چون جاده باریک بود،گرفتار شدیم و دیگر نتوانستیم؛ البته پس از ساعات طولانی نجات پیدا کردیم. این اتفاقات ساعت 10 صبح روی داد. موقع رفتن دیدیم که مردم در حال فرار کردن از آبادان هستند. از دیدن این صحنه که مردم چگونه خانه و کاشانه خود را ترک می کردند، دل آدم ریش می شد و از این نظر به ما خیلی سخت گذشت. هنوز خرمشهر در اختیار ما بود.
وقتی شهید تندگویان و دیگر سرنشینان اتومبیل اول را گرفتند، دوستان دیده بودند چگونه مأموران عراقی آنها را با خود بردند تا چند قدم دورتر وسط راه به قتل برسانند. به طور قطع می خواستند آنها را بکشند. شهید تندگویان که دریافته بود موضوع جدی است و جدا قصد دارند همه را بکشند، با این امید که شاید مانع این اقدام شود، گفته بود وقتش رسیده که من خودم را معرفی کنم. همین طور هم شد. زنده ماندن آنها به این دلیل بود که او با زبانی شکسته عبارت کوتاهی به عربی و فارسی گفته بود: «انا وزیر الایرانی نفت» آنها هم متوجه شدند لقمه چرب و نرمی است، لذا از کشتن او و بقیه صرف نظر کرده و آنها را با خود به عراق بردند. بعد هم با او چه ها که نکردند. خدا او را بیامرزد؛ البته عراقی ها خیلی او را نمی شناختند، بویژه که مدت زیادی از وزارت او نگذشته بود. شاید من برای آنها لقمه چرب تری بودم؛زیرا روزهای آخر در اوپک با عراقی ها دعوا کرده بودیم. عراقی ها اصلا نوکر سعودی و زکی یمانی (وزیر نفت عربستان) بودند و ما هم با آنها برخورد داشتیم.
البته زکی یمانی احترام و محبت زیادی به ما داشت. مدت ها پس از اینکه اصلا از کار کنار رفته بودم، مهندس غرضی که آنجا می رفت، از طرف او برای ما آب زمزم می آورد. با زکی یمانی که اینقدر سربه سرگذاشته بودیم (سربه سر گذاشتن با بی احترامی فرق دارد) یک روز برای من خاک غبارروبی حرم حضرت پیغمبر(ص) را آورده بود. به او گفتم: «تو این را فرستادی؟! مگر تو به این حرف ها معتقدی؟!» گفت: «آره! من که وهابی نیستم.» وهابی نبود و از رویه حکومت عربستان هم فاصله گرفته بود. شاهزاده هم نبود. آدم تکنوکرات، خیلی زرنگ و باشعور بود و این شعور او بود که بازمی خواست قیمت نفت زیاد بالا نرود. او بعد از برکناری از وزارت نفت به انگلستان رفت و در آنجا دفتر مهندسی مشاور درست کرد.»
علی اکبر معین فر،نخستین وزیر نفت ایران و رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت موقت، عضو شورای انقلاب و نماینده مردم تهران در مجلس اول شورای اسلامی۱۲ دی ماه ۱۳۹۶ در سن ۹۰ سالگی در تهران درگذشت.در شناسنامه اش قید شده متولد ۱۳۰۷ اما طبق نوشته پدرش حاج حسین معین، ۲۰ رجب ۱۳۴۶ قمری (۲۲ دی ماه ۱۳۰۶) متولد شده بود؛ در خیابان اسماعیل بزاز (مولوی) تهران در خانواده ای با ۷ پسر و ۳ دختر.
فراخوان مدیریت موزه ها برای دریافت اسناد و اشیای تاریخی
مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت در فراخوانی از آمادگی این مدیریت برای دریافت اشیا و اسناد تاریخی صنعت نفت خبر داد و اعلام کرد: آثار دریافتی از بازنشستگان به نام آنها ثبت می شود.
مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت در فراخوانی از صنعت نفت به عنوان یکی از صنایع تاریخی و مهم کشور نام برد و تأکید کرد: برای حفظ میراث تاریخی نفت، میراث داران صنعت نفت با اهدای اسناد و بازگویی خاطرات و تجربیاتتان، ما را در موزه های صنعت نفت یاری کنند.
بازنشستگانی که مایل به اهدای آثار بجا مانده از صنعت نفت هستند، می توانند از طریق تماس با شماره تلفن ۸۸۵۲۰۴۵۸ و یا مراجعه به نشانی اینترنتیwww.petromuseum.ir با مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت ارتباط برقرار کنند.
همکاران مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت در ازای دریافت آثار به اهداکنندگان رسید داده و اشیا به نام اهداکننده در موزه نفت ثبت می شود.
گفتنی است، تاکنون تعدادی از بازنشستگان صنعت نفت یا خانواده هایشان اقدام به اهدای اسناد به موزه های صنعت نفت کرده اند که از جمله آنها می توان به اهدای یک عدد کاتالوگ قدیمی از برند تلمبه درسر dresser wyne به موزه دروازه دولت، اهدای گواهینامه حسن میرریاحی کارآموز ورودی سال ۱۳۱۸ آموزشگاه حرفه ای سابق از سوی خانواده اش به موزه کارآموزان آبادان، اهدای اسناد و مدارک نفتی عبدالحسین دلواری به موزه کارآموزان صنعت نفت آبادان اشاره کرد.
عریضه یکی از کارگران برای رسیدگی به وضع مسکن وی
روشنایی کالسکه(فایتون)
روشنایی کالسکه(فایتون)، نوعی فانوس هستند که در کناره های دو طرف کالسکه یا درشکه و به منظور روشن کردن مسیر و راه نصب می شدند. فایتون برگرفته از واژه لاتین به معنی درخشنده است. فانوس های روشنایی کالسکه ها بنا به شکل و زمان استفاده، اندازه ها و اشکال گوناگون داشتند. در دوره قاجار به درشکه و به چراغ آن فایتون می گفتند. نوع پایه بلند آنها بیشتر روی کالسکه های بین راهی با ابعاد بزرگ تر نصب می شد و نوع پایه کوتاه و کوچک تر برای درشکه های درون شهری. در برخی از انواع فانوس های کالسکه ای، شیشه ای قرمزرنگ نصب می شد که همچون چراغ های خطر خودروهای امروزی،کارکردِ دیده شدن پشت کالسکه را داشت. روشنایی کالسکه (فایتون) در موزه نفت سوزهای کرمان نگهداری می شود. باغ موزه كرمان از جمله بناهاي قديمي شهركرمان است. در باغ موزه نفت سوزهاي كرمان كه 12 اسفند 1399 افتتاح شد، مجموعه اي از چراغ ها، وسايل گرمايشي، اجاق هاي خوراک پزی نفت سوز و... نگهداري مي شود.