بازدید از طبقات زیرین رو به پایان است و زمان رفتن به عرشه می رسد. باید 360 پله را از کف تا عرشه طی کنیم. جعفر رمضانی، اپراتوری که مسؤولیت سرکشی از پمپ ها را در طول عملیات صادرات عهده دار است، می گوید: «مرتب باید از پایین ترین تا بالاترین طبقات موتورخانه، پله ها را بالا و پایین برویم و تجهیزات را چک کنیم تا خللی در روند صادرات وارد نشود. گاهی به پله های آخر که می رسم، دیگر نفسم بند می آید و فکر می کنم که به بالا نمی رسم. رفت و آمد روی سکو و پله ها باعث زانودرد و کمردرد کارکنان اینجا شده است و هر کسی به نحوی مشکل دارد.» او می گوید: «کاری که ما انجام می دهیم با حقوق دریافتی مطابقت ندارد. در شرایط دوری از خانواده و کار اقماری، حتی گاهی وضع تلفن ها، امکان ارتباط با آنها را غیرممکن می کند.» سهراب محمدپور، رئیس تعمیرات پایانه شناور خلیج فارس هم در این بازدید با اشاره به سختی فعالیت کارکنان به ویژه در بخش موتورخانه می گوید: «بیشترین مشکل ما از نظر تعداد نیروی انسانی است. در این موتورخانه به جای هشت نفر در هر شیفت، چهار نفر در هر شیفت کار می کنند و این کمبود نیرو، شرایط کار کردن را هم را سخت تر کرده است.»
اوقات بدون فراغت
مسؤولین پایانه از سال ها قبل برای کاهش بار روانی و با توجه به شرایط پایانه، به فکر ورزش نیز بوده اند. علاوه بر باشگاهی که در پایانه وجود دارد، یک فضای بدون استفاده نیز تغییر کاربری داده شده و زمین چندمنظوره فوتسال، بسکتبال و والیبال در آن ایجاد شده است. گرچه اکثرا به خاطر خستگی و شرایط کار، کمتر زمانی برای استفاده از آنها برای همکاران مهیا می شود. با این حال در همین بازدید کوتاه که می خواهیم دست به توپ شویم، متوجه می شویم این فضا فاقد سیستم تهویه مناسب بوده و عملا در فصل گرم قابل استفاده نیست.
سکوها و شناور پزشک لازم هستند
وقتی بازدید با حضور در درمانگاه کوچک شناور ادامه می یابد، برزوکی ضرورت حضور همیشگی پزشک را یادآور می شود و می گوید: «یکی از مهم ترین مسائلی که همواره روی آن تاکید وجود دارد، ضرورت حضور دائمی پزشک در پایانه و البته سکوهاست. شرایط محیط صنعتی و انجام مدام کارهای پرریسک، در کنار بالاتر رفتن سن همگی همکاران و فاصله زیاد سکوها و پایانه از خشکی ضرورت حضور دائمی پزشک در پایانه و البته سکوها را دوچندان می کند. مثلا پایانه، حدود 110 کیلومتر با خشکی فاصله دارد و حداقل زمان اعزام و انتقال بیمار از دریا به خشکی از زمان درخواست حدود سه ساعت است؛ در این فاصله زمانی، به راحتی یک جان از دست می رود. خوشبختانه هم اکنون پایانه دارای پزشک است؛ اما گروه پزشکی مستقر در پایانه و سکوها هم مثل بقیه، چالش ها و درد دل های زیادی دارند. حضور آن ها مایه دلگرمی کارکنان است، اما متاسفانه گروهی هستند که کمتر دیده می شوند و کمتر برای رفع مشکلات و دغدغه های آنها با وجود پیگیری های مسئولان این واحد، اقدام می شود. اهمیت و نقش حضور ایشان در دوران کرونا بر همه ما مشخص است. امیدواریم که به این همکاران نیز اهمیت بیشتری داده شده و برای رفع دغدغه هایشان اقدام های بیشتری انجام شود.»
او در این زمینه این نکته را هم یادآوری می کند که برای خرید و تجهیز وسایل پزشکی اورژانسی درمانگاه های سکوها و پایانه، مشکلات فراوانی وجود دارد که نیازمند نگاه مثبت تر مسؤولین ستاد است. مجموعه مواردی که می تواند جان همکاران را نجات دهد.
ضرورت تحقیق درباره اثرات روحی روانی کار اقماری
بازدید از درمانگاه کوچک پایانه که به پایان می رسد، در دفتر رئیس پایانه نکات مهم تری در زمینه دغدغه کارکنان مطرح می شود. او اشاره می کند: «یکی از نکاتی که در زندگی اقماری به خصوص در سکوها و پایانه مغفول مانده، این است که همکاران در دریا به مدت 14 روز هم کار می کنند و هم زندگی. نفراتی با سلایق و فرهنگ های متعدد از شهرهای مختلف کشور که در سنین متفاوت با مسئولیت هایی خاص در یک محیط محدود و کوچک گرد هم می آیند. فشار کاری و دوری از خانواده و نداشتن حریم خصوصی کافی، بار روانی بالایی بر همه وارد می کند. تا زمانی که اینجا زندگی نکنید متوجه شرایط آن نخواهید شد. متاسفانه در کشور نفتی ما، هنوز تحقیق و کار علمی مدونی برای حل مسائل روحی و روانی این گروه به عمل نیامده است و تنها یکی دو تحقیق دانشگاهی کوچک در این زمینه وجود دارد. با این دیدگاه که نیروی انسانی سرمایه این شرکت بوده و ضرورت توجه مسؤولین به انجام کارهای علمی و تحقیقاتی و پزشکی در مورد اثرات سوء کار اقماری و راه های کنترل آن بسیار زیاد است.» او با اشاره به بخش دیگری از آسیب های کار روی شناور و سکوهای تاسیساتی که با شب کاری همراه است، می گوید: «99 درصد همکاران ما مشکل کم خوابی و یا بی خوابی دارند که همین خود ریشه بسیاری از بیماری هاست. نفراتی هستند که 15سال است که شب کاری می دهند و این شوخی نیست. پس از چند شب شیفت شبانه، فشارخون بالا می رود. عصبی می شوید و تغذیه شما به هم می ریزد. نکته مهم اینکه، یک هفته مداوم شب کاری دادن با یک شب بیدار ماندن که بسیاری از ما تجربه کرده ایم، متفاوت است و آسیب های ناشی از آن بسیار بالاست.»
کارکنان غایب از نظر
در بازدید از شناور صادراتی خلیج فارس برخلاف دیگر تاسیسات و سکوهای نفتی و با توجه به صادراتی که به صورت ناگهانی برای روز بعد اعلام شده بود، همه درگیر بودند و برخلاف دیگر تاسیسات نفتی، بیشتر کارکنان تمایلی هم برای گفت وگو ندارند. اکثرا مشغول مهیا کردن شرایط صادرات روز آینده هستند. با این حال به نظر می رسد رئیس شناور صادراتی خلیج فارس، خود زبان تمامی کارکنانش است که بیش از طرح موضوعات فنی و تخصصی، موضوعات صنفی و منابع انسانی را مورد اشاره قرار می دهد. مواردی که می توان گفت حرف مشترک بسیاری از کارکنان صنعت نفت است. مسائل متنوعی که از نادیده گرفته شدن کارکنان صنعت نفت تا ناشناخته بودن نوع کار و حرفه آنها را شامل می شود. حرفه ای موثر که اگرچه در حال تزریق دلارهای نفتی به اقتصاد وابسته به نفت ایران است، اما حتی اهمیت و کیفیت کار و تخصص آنها، برای نزدیکان و خانواده هایشان هم واضح نیست. از این رو او خواستار حضور هرچه بیشتر نشریات غیرداخلی وزارت نفت برای معرفی هرچه بیشتر و ترسیم تلاش کارکنان، به عموم جامعه است و می گوید: «تلاش هایی که توسط روابط عمومی و رسانه های داخلی شرکت نفت می شود، قابل ستایش است. ولی اکثر قریب به اتفاق خوانندگان، خود بچه های نفت هستند. باید کاری کنیم که مانند دیگر وزارتخانه ها، مخاطب عام پیدا کنیم. خودمان که از هم خبر داریم باید اهمیت و شرایط کار نفت را به عموم جامعه نشان دهیم.»
کشور ما با نفت زندگی می کند
رئیس شناور خلیج فارس با تاکید بر اینکه کارکنان نفت در دوران سخت تحریم هرگز اجازه توقف در اثر کمبود قطعه و مسایل فنی را نداده اند و به بهترین نحو مسائل را مدیریت کرده اند، گله می کند که مسائل و نامهربانی های سال های اخیر انگیزه کارکنان را تا حد قابل توجهی کم کرده است. کارکنان نفت با تمام رشادت هایی که در این مدت کرده اند نه تنها دیده نشده، بلکه با بی مهری های زیادی روبرو بودند. حرف هایشان شنیده نشده و صدای کار و تخصص شان به بیرون از صنعت نفت نرفته است.
او می گوید: «در کشوری که همه چیز آن به نفت وابسته است، حتی بسیاری از خانواده های نفتی تفاوت میان اسکله، سکو و دکل را نمی دانند؛ چه برسد به مردم عادی و خیلی از مسئولین غیر فنی. در واقع مسئولیت رفع مشکل، با رسانه هاست و در این فضا و در این ایام، تبلیغات حرف اول را می زند و متاسفانه ما ضعیف عمل کرده ایم.»
برزوکی ادامه می دهد: «حرف ما ارج نهادن به نیروی کار اقماری صنعت نفت است. با توجه به اینکه افزون بر نیروهای عملیاتی، کارکنان ستادی هم اوضاع خوبی ندارند و در این زمینه، مساله فقط حقوق نیست. ما باید کاری کنیم که خانواده های نفتی با افتخار در جامعه سرشان را بالا بگیرند و بگویند ما شرکت نفتی هستیم. شرکت نفتی بودن الان امتیاز حساب نمی شود. جرات نمی کنیم این را بگوییم چون همه جبهه می گیرند به این خاطر که رسانه ها مسائل را وارونه جلوه داده اند. الان در این کشور همه می گویند ما نباید به نفت و درآمد نفتی وابسته باشیم. این حرف کاملا درستی است ولی متاسفانه بعضی رسانه ها شیطنت کرده اند و موضوع به نحوی در جامعه القا شده و می شود که نفت و نفتی ها را باید سرکوب کرد. اینکه وابستگی کشور به نفت باید از بین برود، به معنای بی اهمیت بودن صنعت نفت و لزوم ضعیف کردن کارکنان نفت نباید باشد. حقیقت است که هم اکنون کشور به نفت و درآمد آن وابسته است و ما با نفت زندگی می کنیم پس باید به کارکنان نفت به عنوان بازوهای این صنعت بها داد. این مهم وظیفه رسانه ها و روابط عمومی های شرکت و وزارت نفت است که لازم است اطلاع رسانی بیشتری در این خصوص صورت گیرد. ضمن اینکه درست است که به طور کلی فعالیت های صنعت نفت از حساسیت و اهمیت بالایی دارد، اما شناساندن این صنعت به مردم و نمایش سختی کار کارکنان آن نیز ضرورت دارد.»
او با این توضیحات یادآور می شود: «ما عقیده داریم اهمیت صنعت نفت از صنعت هسته ای اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست و مسلما حساسیت صنعت هسته ای از صنعت نفت بیشتر است. همان گونه که رسانه ها توانستند ضمن حفظ مسائل امنیتی اهمیت صنعت هسته ای را به جامعه نشان دهند، این مساله را در مورد صنعت نفت باید اجرا کنند. من به شما قول می دهم اگر عزت و منزلت کارکنان نفت در جامعه به ایشان بازگردد، بسیاری از مشکلات کنونی موجود در نفت به دست همین کارکنان حل خواهد شد. ما از مسئولین ستادی انتظار داریم همانگونه که برای عملیاتی ها فعل نشدن و نمی شود معنایی ندارد برای ایشان هم در زمینه حمایت از ما نیز چنین باشد.»
چشم ها را درباره نفتی ها باید شست
رئیس شناور صادراتی خلیج فارس با انتقاد از این نگاه که کارکنان صنعت نفت را نجومی بگیر می خوانند، می گوید: «ما هیچ وقت نمی گوییم حقوق اصناف مختلف آموزشی، فرهنگی و سایر وزارتخانه ها زیاد است، هر کسی حق خود و یا حتی کمتر از آن را دریافت می کند؛ اما متاسفانه به دلیل سابقه ذهنی که از شرکت نفت وجود دارد و تبلیغات سوئی و برداشت و تفسیر اشتباهی که در راستای همان شعار عدم وابستگی کشور به نفت صورت گرفت، این نگاه نیز حاکم شده است که ما حقوق های بالایی دریافت می کنیم، درحالی که در رده بندی کشوری دریافت حقوق رتبه 8 و 9 هستیم و اینکه معدود افرادی به دلایل مختلف حقوق های بالایی دریافت می کنند، نباید به همه تعمیم داده شود. در کنار آن کسی مساله سن بازنشستگی 60 ساله در صنعت نفت یا جزو مشاغل سخت و زیان آور نبودن این صنعت یا همین مساله مالیات و سقف حقوق را در نظر نمی گیرد.»
تقدیر از خانواده کارکنان صنعت نفت
او با توضیحات بالا اشاره می کند که هرچند مکررا گفته می شود صنعت نفت مدیون کارکنان این صنعت است، اما به شما می گویم این صنعت بیش ازهمه مدیون خانواده های همکاران به ویژه خانواده های اقماری است. خانواده ها از شرایط کار و مخاطرات آن اطلاع دارند و می دانند فشار کاری زیادی را متحمل می شوند.
او در پایان می گوید: «بیان این مسائل و مشکلات 30 ثانیه زمان می برد، اما تا زمانی که آن را تجربه نکرده و با آنها زندگی نکنید، نمی توانید آن را درک کنید. من از مسؤولان درخواست می کنم صدای این همکاران را بشنوند و به جامعه برسانند. به کمک همین کارکنان پرچم صنعت نفت تاکنون برافراشته بوده و برافراشته هم خواهد ماند. کافی است به ایشان ارج نهاده شود و نوع و اهمیت شغل آنها دیده شود و عزت و ارج و قرب قبلی به آنها برگردانده شود تا شاهد فتح قله های بلندتر افتخار توسط پرسنل خدوم نفت باشیم.»
سفر رو به پایان است و برخلاف دیگر بازدیدها از سکوهای خلیج فارس این بار قاب عکسی از پایانه شناور صادراتی خلیج فارس به همراه نمونه یادگاری از نفت سنگین سروش و نوروز را از رئیس پایانه به یادگار می آوریم.