توافق چهارجانبه پایش تردد ناوگان بین شهری سرانجام امضا شد
زیر ذره بین سپهتن
مشعل پنجم اردیبهشت ماه امسال، توافق چهارجانبه ایجاد سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان بین جاده ای (سپهتن) پس از کش وقوس های فراوان سرانجام میان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا و سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای به امضا رسید. وجه تسمیه این سامانه، تخصیص سوخت بر مبنای پیمایش است تا از این رهگذر بتوان بر مدیریت مصرف سوخت، هوشمندانه پایش و نظارت در مواجهه با انواع مخاطرات جاده ای، به ویژه مدیریت هوشمند تردد ناوگان حمل ونقل بین شهری نیز تحولی بنیادین ایجاد کرد.
سامانه سپهتن، بنا بر مصوبه سال 1393شورای اقتصاد، هم اکنون برای در اختیار گرفتن 50درصد از ناوگان حمل بار و مسافر بین جاده ای آماده می شود. مجری این طرح، سازمان راهداری و منابع مالی آن قرار است از محل صرفه جویی سوخت تأمین شود.در این میان وزارت نفت نیز براساس قانون مکلف شده است تا پایان امسال سامانه مرتبط با این طرح را تکمیل و راه اندازی کند. دورنمای این طرح حاکی از آن است که بالغ بر ۳۶۸هزار دستگاه خودرو سنگین فعال در ناوگان حمل ونقل برون شهری به این سامانه متصل شوند و تحت نظارت و پایش چندجانبه قرار گیرند. در این باره با مسئولان اجرای طرح سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان بین جاده ای (سپهتن) گفت وگو کرده ایم که مشروح آن از نظرتان می گذرد.
سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان (سپهتن) ابزاری است كه كنترل و نظارت ها را دوچندان و تلاش برای برقراری امنيت، آسايش و ايمنی جاده های كشور را تسهيل می كند.این سامانه که هم اکنون در مسیر عملیاتی شدن قرارگرفته، در حقیقت فاز دوم از طرح پیمایش است که در صورت نهایی شدن می توان گفت که این طرح پیمایش به طور کامل به بار نشسته است.
طرح پیمایش که اغلب از آن به عنوان یکی از مهم ترین راهبردها در زمینه مدیریت مصرف انرژی یاد می شود و در سال 1394 در مجموعه وزارت نفت کلید خورد، در حقیقت تخصیص سوخت به ناوگان حمل ونقل گازوئیل سوز براساس مقدار پیمایش است و براساس آن، یک سهمیه پایه کشوری و یک سهمیه عملکردی به ناوگان جاده ای اختصاص می یابد. سهمیه عملکردی براساس عملکرد و پیمایشی است که بر پایه اطلاعات دریافتی از سامانه های سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای و سازمان شهرداری و دهیاری های کشور به شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران اختصاص داده می شود.
مهار عرضه خارج از شبکه
با توجه به پایین بودن نرخ گازوئیل در کشور در مقایسه با کشورهای همسایه، اجرای طرح پیمایش، افزون بر توزیع عادلانه سوخت در کشور (براساس مسافت پیموده شده) و نظام مند شدن فرآیند سوخت گیری هر ناوگان، سبب مهار عرضه خارج از شبکه سوخت در کشور خواهد شد و افزون بر آن مقدار برداشت دقیق روزانه گازوئیل در کشور از طریق این طرح قابل رصد و ارزیابی است. بر اساس آخرین اظهارات متولیان مجموعه شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، مقدار تخصیص روزانه گازوئیل به ناوگان حمل ونقل، شامل خودروهای حمل بار و اتوبوس های مسافربر، روزانه بالغ بر62میلیون لیتر اعلام شده است که از پشتوانه منطقی و توجیه قابل قبولی برخوردار نیست و این میزان مصرف باید به نحو بهینه و کارآمدی کاهش یابد.
کارشناسان معتقدند بخشی از این میزان مصرف گازوئیل، عرضه خارج از شبکه دارد که با اعمال برخی محدودیت ها در برداشت روزانه، تا حدی می توان مانع خروج آن شد و تنها سازوکار برای برون رفت از این چالش، بهره مندی از ابزار سهمیه بندی است. یعنی می بایست برای هر خودرو سهمیه اى متناسب با مصرف، آن هم براساس پیمایش یا بارنامه اختصاص داد. بر اساس برآوردهای حاصل شده، اجرای طرح تخصیص سوخت بر مبنای پیمایش در بستر سامانه هوشمند می تواند ۱۰ تا ۱۵درصد برداشت غیرمجاز سوخت در کشور را کاهش دهد و از مصرف بی رویه روزانه ۷ تا ۱۰ میلیون لیتر گازوئیل نیز جلوگیری کند.
تجهیز 368 هزار ناوگان به سپهتن
علی اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران از اجرای کامل طرح تخصیص سوخت بر مبنای پیمایش در بستر سامانه هوشمند سوخت خبر داد و با ارائه مختصری از سبقه این سامانه و گفت: بهمن ماه سال 93 مصوبه ای از سوی دولت مبنی بر طراحی و پیاده سازی سامانه ای بر مبنای پیمایش روی ناوگان حمل ونقل بین شهری مطرح شد تا از این رهگذر افزون بر مدیریت مصرف سوخت بتوان به توزیع عادلانه و نظام مند عرضه سوخت نیز اعتنای ویژه ای داشت.
وی افزود:در چارچوب مصوبه یاد شده، در گام نخست این مهم، همراهی و مساعی توامان سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای و سازمان شهرداری ها و دهیاری ها را می طلبید که در دستور کار آنان لحاظ و این سامانه از مهرماه سال 94 وارد فاز اجرایی شد. بر اساس اطلاعات دریافتی در خصوص اسناد مربوط به حمل بار و مسافر، سوخت مورد نیاز بر مبنای پیمایش از سوی شرکت پخش فرآورده های نفتی تخصیص داده می شد؛ به گونه ای که سهمیه سوخت مورد نیاز هر ناوگان محاسبه و در کارت های هوشمند سوخت ذخیره سازی می شد؛ بر همین اساس، ناوگان های حمل بار و مسافر می توانستند در نوبت های مراجعه جایگاه های سوخت، گازوئیل مورد نیاز خود را دریافت کنند.مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران گفت: طبق پیش بینی قانون از همان ابتدا ناوگان ها می بایست به نرم افزار جی پی اس مجهز می شدند و فرآیند تخصیص سوخت در بستر این نرم افزار اعمال می شد، اما به واسطه مشکلاتی که در ارکان تشکیل دهنده سازمان های متولی وجود داشت، این امر میسر نشد. بعدها باوجود تلاش ها و پیگیری های مکرر وزارت نفت، موضوع به شورای اقتصاد ارجاع و پس از بررسی های اجمالی سرانجام مقرر شد 368 هزار ناوگان مسافر و باری به سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان بین جاده ای (سپهتن) مجهز شوند. این بار عملا افزون بر سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای و شرکت پخش فرآورده های نفتی، سامانه بهینه سازی مصرف سوخت و پلیس راهور ناجا هم درگیر اجرای این سامانه شدند و سرانجام پنجم اردیبهشت ماه امسال، تفاهمنامه چهارجانبه میان سازمان های مزبور امضا شد.با تجهیز ناوگان حمل ونقل بار و مسافر بین شهری به سامانه سپهتن، پایش هوشمند توزیع سوخت گازوئیل و توزیع عادلانه سوخت براساس پیمایش در این ناوگان، محقق خواهد شد.
موارد الزامی بودجه امسال نهایی می شود