هم نشینی با مشعل های روشن
آنچه در قدمت وجود نفت دراین حوزه تا رسیدن به واحد بهره برداری شماره 1 گچساران خودنمایی می کند، عبور از روستای قدیمی آبشیرین است که گفته می شود نخستین منازل سازمانی صنعت نفت در این منطقه احداث شده و قابل ثبت ملی است. اگرچه سند این منازل به نام شرکت ملی نفت بوده است، اما پس از آن میان مردم دست به دست شده و هنوز خانوارهایی در آن ساکن هستند تا این تاریخ را حفظ کنند. وقتی رد دکل بر بلندای کوه ها دیده می شود، یعنی به بام نفت ایران نزدیک می شویم و هرمیزان این فاصله نزدیک تر می شود، قطرتعداد لوله ها و تراکم آنها هم بیشتر می شود که در پیچ و خم جاده، در دل کوه و دشت و جاده رد نفت سیاه پنهان در خود را دارند. حال به مقصد رسیده ایم؛ روی تابلویی بر آن بلندا عنوان به واحد بهره برداری گچساران 1 (بام نفتی ایران) سقلاطون خوش آمدید حک شده است.تا چشم کار می کند، کوه ها و تپه های گنبدی شکل دیده می شود که در دل آنها شعله های تولید گاززبانه می کشد. کارخانه در آن ارتفاع و روی کوه همچون عرشه کشتی به نظر می آید. فتح الله ویسی، رئیس واحد بهره برداری گچساران 1 که از اهالی همین شهر واز سال 98 عهده دار این سمت شده است، درباره تاسیسات بام نفتی ایران می گوید: گچساران 1 ابرمخزن گچساران محسوب می شود که تقریبا در جنوب شهرستان واقع شده و ظرفیت اسمی آن 245 هزار بشکه در روز است. به گفته او، این واحد با حدود 79 چاه فعال در حال فعالیت است و در آن 11 مجموعه فعال تقویت فشار سرچاهی قرار دارد. اثرهای تحریم در سال های گذشته، این بخش از تاسیسات را هم متاثر ساخته است که ویسی می گوید: پس از وقفه ای چند ساله، اکنون با تولید نفت مناسب درحال فعالیت هستیم. کارکنان فعال حاضر در این تاسیسات، جوان واغلب مهندسان نفت، مدیریت، مکانیک و شیمی هستند.
همیشه بیداریم
شهرام هوشمندی، استاد کار گچساران 1 درباره اهمیت این تاسیسات و شرایط کاری کارکنان می گوید: این واحد از سال 1320 تاکنون درحال فعالیت است.نفت که از مجموعه چاه های منطقه گچساران 1به این تاسیسات می رسد، طی چند مرحله فراورش و به وسیله چندین پمپ، مورد استفاده قرار می گیرد. او با اشاره به دستگاه های موجود در اتاق کنترل این تاسیسات می گوید: به این دستگاه ها دقت کنید، اولین پنل ایجاد شده در این منطقه بوده که بخشی از آن به روزرسانی شده است. اکنون تمام اطلاعات در آن ذخیره شده و در صورت نیازحافظه آن برای تجزیه و تحلیل به بخش مهندسی می رود.
از او درباره شرایط سخت کار سوال می کنم، می گوید: اینجا با آهن سخت کار می کنیم. نفت، صنعت خشن و سختی است. با فشار گاز، دود و نفت سروکار داریم. با آهن هایی که این روزها در گرمای طاقت فرسا دست زدن به آن کار هر فرد نیست، اما ما از آنها حفظ و حراست می کنیم. اینجا در کار عملیاتی چیزی به اسم خواب و استراحت معنا ندارد و ما همیشه بیدار هستیم. هوشمندی ادامه می دهد: وقتی در شرایط سخت دوران کرونا، کل ایران در قرنطینه بود، ما اینجا مشغول فعالیت بودیم. این به آن معناست که صنعت نفت تعطیل بردار نیست و تمام قد درهر شرایط پای کار است. اگرچه بسیاری ازکارکنان در دوران کرونا، آسیب دیدند، اما کار در شرایط سخت ماهیت و خاصیت کارکارکنان صنعت نفت به ویژه در مناطق عملیاتی، مثل رزمنده هایی هستند که بی نام و نشان درصنعت فعالیت می کنند. کار دراین مجموعه به شکل شیفت بندی (چهار شیفت) درحال انجام است.درهر شیفت 4 تا 5 نفر مشغول فعالیت هستند. دو نفر در واحد و دو نفر هم گشت هستند. کارکنان می گویند که شیفت ها قبلا هشت ساعته بود و اکنون 12ساعته است.
او درباره نفت دریافتی در این تاسیسات که از چاه های نفت پرشمار در فواصل مختلف به اینجا می آید، به یک خط لوله نفت از جنوب غرب و سه خط شمال شرق اشاره و تصریح می کند: پس از آن، کار مهم و شبانه روزی ازسوی کارکنان در شرایط دوری از خانواده دراین فاصله دور درحال انجام است.
چشم و گوش اینجاییم
احسان سعیدی یکی دیگر ازکارکنان حاضر در این تاسیسات می گوید: ماموریت من، بازرسی از ادوات و مراقبت از آنهاست و به طور مرتب ادوات، فشار، حرارت، ایمنی و... ادوات و دستگاه ها را چک می کنم.
صحبت از سختی کار که می شود، می گوید: می بینید که اینجا فقط با آهن سروکار داریم. دور از خانواده و شرایط سخت کاری دربیابان از اجتماع دورهستیم و این موارد در روحیه تاثیر می گذارد. او که با 10سال سابقه کاری به عنوان نیروی پیمانکاری مشغول فعالیت است، درخواست توجه بیشتر به نیروهای ارکان ثالث و تبدیل وضعیت آنها را دارد.
گشت زنی در بخش های سخت کار
یکی از سخت ترین بخش کار در این تاسیسات مربوط به نفرات گشت است. طبق اعلام ویسی، رئیس واحد بهره برداری گچساران 1 چاه های نفتی از نظر جغرافیایی شمال شرق و جنوب غرب واحد قرار دارند و برای حفاظت و حراست از آنها بازرسی و گشت مستمر در حال انجام است که این بخش از کار را می توان یکی از سخت ترین فعالیت ها عنوان کرد. برخی چاه ها در چهار کیلومتری و برخی هم 25 -30 کیلومتر فاصله دارد. کارکنان وقتی برای گشت زنی اعزام می شوند، مسافت و کار به قدری زیاد است که ممکن است هنگام عصر برای صرف ناهار به تاسیسات برسند. البرز رحیمی پور، 51 ساله با 18 سال سابقه فعالیت ازجمله نفرات شاغل دربخش گشت بهره برداری است، می گوید: درهر شیفت کاری باید دو نفرمشغول فعالیت باشند، اما اینجا فقط خودم هستم.
وی درباره سختی کار توضیح می دهد: باید یک روز از صبح تا غروب همراه من باشید تا نوع کار و سختی آن رامتوجه شوید. ازجمله مشکلات در کار او فرسودگی وسایل نقلیه، تاسیسات، ابزار آلات است. در بام نفتی که ایستاده ایم، یک چاه نفتی را که نزدیک ترین به شمار می رود نشان می دهد و می گوید: محدوده کاری من از اینجا شروع می شود تا گچساران قدیم در سد چمشیر جاده خاکی باید آخر سد برویم. یک به یک فلرهای روشن و جاده های سخت گذر را که باید برای سرکشی به چاه ها هر روز از آنها عبور کند، نشان می دهد. بیشترین مسافت به طورمیانگین 200 کیلومتر است. کار در بخش گشت بهره برداری همچون دیگر بخش های عملیاتی زمان مشخصی ندارد. رحیمی پور توضیح می دهد: هفت و نیم صبح می روم گاهی هشت شب غذا می خورم.تابستان و زمستان فرقی ندارند در جاده گیر می افتیم.
رحیمی پور به سختی کار در فصل گرما با آتشین شدن ادوات و تاسیسات و هوا، همچنین یخ زدگی تاسیسات در زمستان اشاره و تصریح می کند: با توجه به اینکه چاه ها تزریقی است، در فصل زمستان، جریان معکوس می دهیم تا گاز وارد آن شود و بالا بیاید؛ در غیر این صورت نفت نصف می شود. روزانه 20 تا 30 چاه را جریان معکوس می دهیم. برخی مواقع هم خطوط جریانی یخ می زند، یک اشتباه امکان انفجار دارد.
او با اشاره به مشکلات جاده ای تا رسیدن به چاه های نفت می گوید: در صورت بارندگی، اگر سیلی بیاید، باید در بیابان بمانیم تا باران قطع و مشکل حل شود.
از دیگر موارد مورد اشاره، تابستان طاقت فرساست. کارکنان می گویند: گرمای اینجا قابل مقایسه با دیگر نقاط نیست. نیروهای گشتی متوسط روزانه 200 کیلومتر در روز در رفت و آمد در چاه ها هستند. هر مجموعه چندین چاه دارد همه را باید بازرسی کنند برخی جاده مسدود می شود گشت بدون کمک می ماند.
درخواست از مسئولان
صحبت از مطالبات کارکنان که می شود، فهرست متنوعی وجود دارد و درد دل ها زیاد است، برخی به سقف حقوق، مالیات و برخی دیگر به ضرورت توجه بیشتر به امکانات رفاهی اشاره می کنند و می گویند: رفاهیات می تواند سختی کار را کمتر کند.
بالابودن مبالغ اجاره مسکن در این شهر از دیگر کارکنان است.
یکی ازکارکنان می گوید: یک چهارم حقوق خود را برای اجاره می دهم. منازل مسکونی در حال متروکه شدن است و ای کاش فکری به منظور استفاده از آن شود.
یکی دیگر ازکارکنان با اشاره به 22 سال فعالیت خود در صنعت نفت این درخواست را دارد که وقتی برخی مطابق با قانون ایثارگری وحتی با سابقه دو سال فعالیت تبدیل وضعیت شده اند، خوب است آن دسته از کارکنان هم که سابقه بالایی دارند، نیز تبدیل وضعیت بشوند.
این تلاش شبانه روزی خاص تاسیسات بام نفت ایران نیست و در مناطق عملیاتی مختلف صنعت نفت کارکنان این فعالیت تداوم دارد. اگراخباری از بهبود صادرات، بهبود تولید و فروش نفت، میعانات و... می شنوید، بخشی از آن از بلندای 99 متری سقلاطون در حال انجام است.
گچساران قلب تپنده نفت جنوب
شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران يکی از شرکت های مهم زير مجموعه شرکت ملی مناطق نفتخيز جنوب است. قرار گرفتن تأسيسات اين شرکت در چهار استان کهگيلويه و بوير احمد، خوزستان، بوشهر و فارس، از ويژگی های اين شرکت است که در کنار قرار گرفتن تلمبه خانه عظيم گوره و چندراهه نفت خام صادراتی کشور در حوزه عمليات اين شرکت گچساران را به قلب صادرات نفت خام کشور تبديل کرده است. نفت گچساران و چند شرکت مهم ديگر با خط لوله به تلمبه خانه گوره منتقل می شود و با افزايش فشار در نهايت برای صادرات به سمت پايانه خارگ هدايت می شود. راهبری تمام اين مراحل، تعمير و نگهداری اين تأسيسات به عهده کارکنان تلاشگر شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران است.افزون بر آن، این شرکت حفظ و صيانت از 23 ميدان نفت و گاز ( 16 ميدان در حال توليد و 7 ميدان برنامه نشده ) را عهده دار است، برنامه ريزي و توليد از 813 حلقه چاه نفت و گاز كه متناسب با توسعه ميادين درحال افزايش است، توليد و تزريق گاز گنبدي پازنان، جمع آوري گازهاي همراه نفت، تراكم و تزريق گاز در ميادين نفتي گچساران و بي بي حكيمه و نرگسي از طريق 12 ايستگاه تقويت فشار و تزريق گاز، راهبري و فرآورش گاز در 3 مجتمع گاز و گازمايع (NGL-900 , 1200 , 1300) را در ماموریت خود دارد. به این موارد باید فرآورش نفت در10 واحد بهره برداري و 7 واحد نمكزدايي، يك سیستم و شبكه تولید و تزریق گاز، سیستم گاز آغار دالان، 6 واحد آبرسانی، 106 مجموعه تفكيك سر چاهي (تعداد 32مجموعه داراي تلمبه هاي تقويت فشار است)، 15 چندراهه گازي، راهبري بيش از 7000 كيلومتر خطوط لوله با قطر 2 تا 52 اينچ و كنترل كيفي وكمي نفت، گاز، نفتا، گازمايع در محدوده جغرافيايي4 استان پهناور خوزستان، بوشهر، فارس و كهگيلويه و بويراحمد با مساحت عملياتي 150×350 كيلومترمربع را هم افزود.