پالایشگاه فراسرزمینی، ظرفیتی تازه که در دولت سیزدهم پا گرفت
یک گام رو به جلو در فراسوی مرزها
مشعل دیپلماسی انرژی، یکی از موضوعات مهمی است که دولت سیزدهم از زمان روی کار آمدن، همواره به آن توجه داشته و تلاش های مجدانه ای نیز در این حوزه انجام داده که ورود به ساخت پالایشگاه فراسرزمینی و صدور خدمات فنی مهندسی در آن سوی مرزها از آن جمله است. ساخت پالایشگاه فراسرزمینی و صدور خدمات فنی مهندسی به دیگر کشورها، زمانی کلید خورد که دولت سیزدهم، برنامه هدر رفت و جلوگیری از خام فروشی را در دستور کار قرار داد و استارت آن با ورود به حوزه ارائه خدمات فنی مهندسی در آن سوی مرزها زده شد. وزارت نفت، همزمان با توجه به موضوع سرمایه گذاری درحوزه ساخت پالایشگاه در داخل، نگاهی هم به این حوزه در خارج از کشور دارد و از آنجا که اغلب پروژه های نفتی درکشورهایی مانند ونزوئلا درآمریکای لاتین ازسوی شرکت های آمریکایی و اروپایی نیمه کاره رها شده بود، ارائه خدمات فنی مهندسی و ساخت پالایشگاه در بیرون مرزها قوت گرفت. این گزارش نگاهی اجمالی دارد به گام های برداشته شده در تحقق اهداف دیپلماسی صنعت نفت در حوزه فعالیت های فراسرزمینی در زمینه ساخت پالایشگاه و صدورخدمات فنی مهندسی به کشورهایی چون ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا در آمریکای لاتین.
همراه با سفر وزیر نفت به سه کشور ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه، تفاهمنامه ها و قراردادهایی میان ایران با این کشورها به امضا رسید تا از این ظرفیت وزارت نفت و بخش خصوصی ایران ( پیمانکاران و سازندگان توانمند کشور) بیشتر و بهتر بهره گرفته شود. دولت سیزدهم در دو سال گذشته، با دیدی باز و مدبرانه و بارویکرد محقق سازی استفاده از ظرفیت های بالقوه فنی مهندسی خود، قدم به حوزه ساخت پالایشگاه و صدور خدمات فنی مهندسی در آن سوی مرزها گذاشت و با تکیه بر توان و تخصص نیروهای مستعد در صنعت نفت، توانست فعالیت های چشمگیری انجام دهد که یکی از این تلاش های به ثمر نشسته در حوزه فراسرزمینی، فعال سازی پالایشگاه های نفت در کشور ونزوئلاست. پالایشگاه های نفت ونزوئلا، به دلیل تحریم های وضع شده علیه این کشور فرسوده شده اند و شرکت های داخلی آن نیز توانایی بالایی برای روزآمد کردن آنها ندارند. به همین دلیل، ظرفیت اسمی پالایش نفت این کشور در سال ۲۰۲۰ به روزانه یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه و تولید پالایشی آن به ۱۲۳هزار بشکه رسید. این همکاری میان ایران و ونزوئلا و استفاده از تجارب متقابل، افزون بر تعمیق روابط دوستانه، موجب شده تا حدود زیادی از آثار تحریم های اقتصادی، بویژه بر صنعت نفت این کشور کاسته شود و ونزوئلا در مسیر بهتری برای توسعه و اداره امور قرار بگیرد.
توانمندی مهندسان ایرانی درتعمیر سومین پالایشگاه نفتی جهان
با ایجاد پالایشگاه های فراسرزمینی، چند هدف همزمان با هم تحقق می یابد؛ نخست آنکه می توان نفت خام سنگین را به دیگرکشورها صادر و با ترکیب نفت فوق سنگین این پالایشگاه ها، آن را به بازار عرضه کرد. حضورمهندسان ایرانی برای ارائه خدمات تعمیراتی درپالایشگاه های فراسرزمینی، همچنین ارائه خدمات فنی مهندسی از سوی مهندسان ایرانی، دیگر اهدافی هستند که از این رهگذر تحقق می یابند. صادرات خدمات فنی مهندسی با هدف پالایشگاه سازی آن سوی مرزهاست که هم نیروی متخصص آن درکشورمان وجود دارد و هم تجهیزات و ادوات مورد نیاز برای این کار. استفاده از ظرفیت خالی پالایشگاه فراسرزمینی، تنها به این اقدام ختم نمی شود؛ بلکه وزارت نفت برای تعمیر پالایشگاه پاراگوانا، بزرگترین پالایشگاه نفتی ونزوئلا باظرفیت ۹۵۵هزار بشکه در روز آماده شده است. مجتمع پالایشگاه پاراگوانا، مستقر در پونتو فیجو ونزوئلاست که به عنوان سومین پالایشگاه جهان شناخته می شود. این مجتمع پالایشی، مشتمل بر سه پالایشگاه اوای، کادون و گرانده است که پس از تحریم ونزوئلا و عدم تعمیرات اساسی، فرسوده و از کار افتاده شده اند. وزیر نفت کشورمان درسفر اخیر رئیس جمهوری به آمریکای لاتین گفت: «در دولت سیزدهم بیش از 2 میلیون و ۸۰۰ هزار قطعه، کالا و تجهیزات درحوزه صنعت نفت و گاز به منظور بازسازی پالایشگاه های نفت ونزوئلا از سوی سازندگان توانمند به این کشور ارسال شده است.»ونزوئلا، دارنده ذخایر نفتی قابل استحصال است و بیش از یک میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه ظرفیت پالایشگاهی دارد؛ اما به دلیل تحریم های ظالمانه، بخش اعظمی از تولید و ظرفیت پالایشی آنها روی زمین مانده بود که با ورود وزارت نفت ایران به این کشور، بخشی از این ظرفیت ها احیا شد و از سوی نیروهای متخصص، سازندگان و پیمانکاران توانمند، مورد بهره برداری قرار گرفت.
پالایشگاه های فراسرزمینی برای نخستین بار بعد از انقلاب
ایجاد پالایشگاه فراسرزمینی، افزایش تولید و فروش نفت با وجود تشدید تحریم ها و صدور خدمات فنی مهندسی از اقدام های مثبت وزارت نفت در دولت سیزدهم به شمار می رود و اکنون می توان شاهد به وقوع پیوستن آرزوی دیرینه پالایشگاه های فراسرزمینی بود، به گونه ای که با تقویت دیپلماسی انرژی، قراردادهای خوبی با کشورهای ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه منعقد شده است. خوشبختانه باوجود تحریم و تشدید اقدامات خصمانه آمریکا علیه کشورمان، دیپلماسی انرژی ایران در آسیای میانه، روسیه، حوزه خلیج فارس و شرق و غرب بخوبی و رو به جلو پیش می رود، به طوری که تاکنون تفاهمنامه ها و قراردادهای بسیار خوبی در این زمینه منعقد شده است. به گفته جواد اوجی، وزیر نفت کشورمان، طی ۲۰ ماه گذشته در حوزه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی اتفاقات خوبی رقم خورده است. یکی از این اتفاقات، حرکت به سمت پالایشگاه های فراسرزمینی است که برای نخستین بار پس از انقلاب اسلامی شاهد آن هستیم. فراورده های نفتی با توجه به نیازی که در سراسر دنیا وجود دارد، تحریم ناپذیر است. یکی از محورهای اصلی در وزارت نفت، استفاده از ظرفیت پالایشگاه های فراسرزمینی در کشورهای مختلف است که خوشبختانه برای اولین بار در منطقه آمریکای لاتین و ونزوئلا اتفاق افتاده و نفت کشورمان در این پالایشگاه ها فراورش می شود.