به گفته وزیرنفت، از هر سیاستی که بتواند در مقابله با تحریم ها به ماکمک کند و ناقل تعهدات بین المللی مقاومتی نباشد، از آن استقبال می کنیم. در این مسیر کشورهای همسایه، در اولویت نخست ما قرار دارند تا رابطه دو یا چندجانبه با محوریت نفت ایجاد شود.
بنابر تاکید اوجی، در صورتی که تمامی شرکت های دانش بنیان و اقتصاد دانش بنیان رشد کنند، ارزش افزوده کشور چند برابر درآمد نفت خام می شود؛ این اقدام مستلزم رشد پتروشیمی، پالایشگاه و شرکت های وابسته از سوی بخش خصوصی است. وی بر نقش شرکت های دانش بنیان نیز صحه گذاشت و گفت: تعلل در رشد شرکت های دانش بنیان جایز نیست، بنابراین در زمینه صادرات فراورده های نفتی باید گام هایی برداشته شود تا به سهولت جایگزین فروش نفت خام شود.
ظرفیت راه اندازی پالایشگاه در کشورهای دیگر
با نگاهی گذرا به سرمایه گذاری می توان گفت، هرگونه سرمایه گذاری در کشور مطلوب است؛ زیرا کشوری توسعه یافته به شمار می رود که بتواند در داخل سرمایه گذاری کند یا سازوکاری برای جذب سرمایه خارجی به کار بگیرد و در خارج سرمایه گذاری کند. در همه جای دنیا، ظرفیت استفاده از پالایشگاه های فراسرزمینی وجود دارد و کشورمان نیز با توجه به داشته های فنی تخصصی خود، می تواند در کشورهای دور مثل مالزی و اندونزی نیز اقداماتی را در این خصوص انجام دهد. اقدام دولت برای راه اندازی پالایشگاه فراسرزمینی در ونزوئلا اقدام مناسبی بود؛ چراکه این کشور، می تواند بازاری برای فروش نفت خام ایران باشد و از نظر صادرات خدمات مهندسی، دانش فنی و تجهیزاتی که می توانیم بسازیم نیز اقدام مثبتی به شمار می رود. اگر بتوانیم در ونزوئلا یا کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی بازارهای جدیدی پیدا کنیم، برای توسعه بازار نفت ایران بسیار موثر خواهد بود، مشروط بر اینکه از نظر مالی نیز بررسی کافی انجام و در نهایت به این منجر شود که هزینه هایی که ایران انجام می دهد، بازگشت خوبی دارد و درآمد خوبی عاید کشور خواهد کرد. ظرفیت راه اندازی پالایشگاه در کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی همچون برزیل و بولیوی برای ایران وجود دارد و به نظر می رسد، برنامه ریزی های مناسبی نیز در این بخش صورت گرفته است.
دانش بنیان ها در ونزوئلا
خرداد سال 1402 مقامات ایران و ونزوئلا در سفر رئیس جمهوری به کاراکاس، سندها و قراردادهای مختلفی امضا کردند. سهم صنعت نفت در این قراردادها بسیار حایز اهمیت بود و نشان از ورود شرکت های دانش بنیان ایرانی به ونزوئلا برای نخستین بار داشت.
در این سفر، روابط اقتصادی طرفین وارد مرحله جدیدی شد و شرکت های دانش بنیان ایرانی با حمایت وزارت نفت، پنج ایستگاه تقویت فشار گاز ونزوئلا را تجهیز خواهند کرد.
بر اساس قرارداد صادرات و تجهیز پنج ایستگاه تقویت فشار گاز که با ونزوئلا در زمینه تجهیزات سیستم های اتوماسیون، مخابرات و ابزار دقیق، تله متری و دیگر تجهیزات مورد نیاز ایستگاه های تقویت فشار به امضا رسید، تجهیزات مورد نیاز این ایستگاه های تقویت فشار گاز، از سوی شرکت های دانش بنیان ایرانی، ساخته و نصب خواهد شد.
نخستین بار است که شرکت های دانش بنیان ایرانی، با حمایت وزارت نفت، برای فروش خدمات دانش بنیان نفتی به یک شرکت خارجی، قرارداد امضا می کنند که این اقدام همسو با تحقق رویکرد وزارت نفت دولت سیزدهم به منظور حمایت از شرکت های دانش بنیان ایرانی فعال در صنعت نفت انجام شده است.
مناقصه دو میلیون قلم کالا
شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی به عنوان نخستین مجموعه وابسته به وزارت نفت در این حوزه، ورود و بحث نوسازی پالایشگاه ها را بررسی کرد و پس از کارشناسی موضوع، باید یک اقناع گری اتفاق می افتاد تا بتوانیم صدور خدمات فنی مهندسی داشته باشیم و تجهیزات ایرانی را در آن پالایشگاه ها نصب کنیم.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، همسو با روابط میان ایران و ونزوئلا به منظور تامین قطعات مورد نیاز پالایشگاه ال پالیتو، کارگروهی تشکیل شد و کارشناسان ونزوئلایی از صنایع و شرکت های دانش بنیان ایرانی بازدید کردند و با مشاهده ظرفیت ها و استانداردها، قانع شدند که تجهیزات ساخته شده از سوی سازندگان ایرانی و شرکت های دانش بینان، در حد رقابت با کالاهای خارجی است.
به گفته جلیل سالاری، حوزه ساخت تجهیزات نفتی، حدود ۱.۶تا دو میلیون قلم کالا را در قالب ۲۷بسته به مناقصه گذاشته و با انتخاب شرکت های سازنده،تجهیزات مورد نیاز ساخته و به ونزوئلا منتقل شده است.
وی در ادامه گفت: در بخش مواد شیمیایی و کاتالیست نیز به همین ترتیب عمل و نمونه کاتالیست در پالایشگاه این کشور آزمایش و تایید شده است. صدور خدمات فنی مهندسی نیز گام دیگری است که برداشته شده و متخصصان ایرانی در آن فعال هستند.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران اظهار کرد: نتیجه این اقدامات، به گونه ای است که هم بتوان نفت خام کشورمان را در پالایشگاه ونزوئلا (اِل پالیتو) فراورش کنیم و هم کمکی به آنها کرده باشیم تا صنعت پالایشگاهی در این کشور احیا شود؛ زیرا از نظر ساختاری دچار مشکلاتی شده بودند که با صدور خدمات فنی مهندسی، صنعت پالایشگاهی این کشور تا حد زیادی احیا شد.
به موازات این اقدامات، نگاه بعدی شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، تکمیل زنجیره ارزش بود، یعنی بعد از فراورش نفت خام در پالایشگاه ها، باید به سمت تولید محصولات پتروشیمی حرکت کنیم که یک واحد پتروشیمی هم از سوی بخش خصوصی انجام شد که بتواند راه اندازی شود و از محل فروش محصولات آن، بازپرداخت سرمایه گذاری هم صورت گیرد.
گام بعدی این بود که بتوانیم در زنجیره انتقال و توزیع هم ورود کنیم. در این خصوص مذاکراتی انجام شده و با توجه به پرسشنامه هایی که برای دریافت اطلاعات به سه کشور آمریکای لاتین داده بودیم و همچنین ظرفیت مورد نیاز آنها شامل ذخیره سازی، ظرفیت انتقال و توزیع، قصد داریم در این حوزه ها هم با استفاده از خط اعتباری و شرایطی که دولت و بخش خصوصی دارند، ورود کنیم.
به گفته جلیل سالاری، قیمت فراورده های نفتی را در بازارهای کشور خودمان و ونزوئلا بررسی کردیم و متوجه شدیم که قیمت ها در آنجا قابل توجه است. به طور مثال، یک لیتر نفتگاز یا بنزین در جایگاه های آمریکای لاتین حدود ۱.۲ دلار عرضه می شود.
شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران در حوزه برون مرزی مشغول فعالیت است و همکاران ما در سایر کشورها هم مستقر شده اند. نگاه ما این است که زمینه سازی در این حوزه ها انجام شود. همچنین باید پالایشگاه های داخل کشور را به پالایشگاه های فراسرزمینی متصل کنیم تا بتوانند با یکدیگر انتقال تجارب و اطلاعات داشته باشند.
تامین 3 میلیون قطعه در پالایشگاه ال پالیتو
همچنین به گفته مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، تمام واحدهای پالایشی پالایشگاه ال پالیتو ونزوئلا با اعلام نظر طرف ونزوئلایی تا دو ماه آینده راه اندازی می شوند.
رشد و حمایت شرکت های سازنده تجهیزات پالایشی داخلی، یکی از مهم ترین اهداف این پروژه است. برای تعمیرات اساسی پالایشگاه ال پالیتو، نزدیک به ۳ میلیون قطعه نیاز بود که با استعلام از سازندگان ایرانی در ابتدای آغاز به کار پروژه، شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، از وضع صلاحیت و توان تولید این شرکت ها در حوزه های مختلف مطلع شد.
با حمایت و ایجاد ظرفیت لازم برای تولید قطعات و تجهیزات مورد نیاز در بین شرکت های داخلی، حدود یکهزار و ۶۰۰ شرکت سازنده داخلی در این پروژه سهیم شدند و تجهیزات تولیدی این شرکت ها، به پروژه ارسال شد.
این شرکت های داخلی در تولید تجهیزات پالایشی نظیر کنترل ولو، پمپ، ابزارهای مکانیکال، ورق، کابل، مواد شیمیایی، کاتالیست و... فعال هستند.
سیاست سهامداری در پالایشگاه های فراسرزمینی
امروز کشورهای دارنده نفت به دنبال راه های ابتکاری برای فروش نفت خام خود هستند. ما هم باید از فرصت ها به نحو احسن بهره ببریم. اینکه در سایر کشورها به تجهیز پالایشگاه های نیمه فعال بپردازیم، نوعی بازارسازی تضمینی برای فروش نفتمان به شمار می رود. این کاری است که در کشورهای آمریکای جنوبی نظیر ونزوئلا در پیش گرفتیم و موفق هم بودیم.
به گفته حمیدرضا صالحی، عضو اتاق بازرگانی تهران، موضوع همکاری با کشورهای دیگر چه در بحث پالایشگاه داری و چه در سایر حوزه ها بسیار حائز اهمیت است. این نوع تعاملات، بستری برایمان فراهم می کند تا به فروش نفت کشورمان بپردازیم و از مزیت هایش بهره مند شویم.
ما جزو کشورهای دارنده نفت هستیم و می توانیم با سهامداری در پالایشگاه های فراسرزمینی، به فروش تضمینی نفت خودمان به این کشورها مبادرت کنیم. سهامدار شدن در این پالایشگاه ها، زمینه را برای افزایش همکاری ها در حوزه های دیگر فراهم می کند. این سیاست به افزایش درآمدهای کشور منجر می شود و اقدام مثبتی است.
در شرایط فعلی که با تحریم مواجه هستیم و نمی توانیم براحتی نفت خام خود را صادر کنیم، سهامداری در پالایشگاه های فراسرزمینی، سیاست درستی است که می تواند بازارسازی برای فروش نفت کشورمان باشد.
باید با ملاحظات خاصی به این سیاست ورود و در کشورهایی آن را دنبال کنیم که منافع ما را تأمین کنند و همسویی سیاسی با ما داشته باشند، ضمن اینکه امنیت اقتصادی کشور هدف، بالا باشد و بتواند سرمایه ما را برگرداند. به طور کلی هر نوع معامله و همکاری که بتواند منافع کشور را تأمین کند، باید در دستور کار قرار بگیرد.
ما می توانیم به گسترش صنایع مختلف در کشور هدف بپردازیم و درآمدهای ارزی برای خودمان ایجاد کنیم. در شرایط فعلی و تحریمی نیز این سیاست در بازارسازی برای فروش نفت مؤثر است.
سخن آخر
از باز سازی پالایشگاه های فراسرزمینی، باید به عنوان یک سیاست در خنثی سازی تحریم ها استقبال کرد تا براساس ثروت و ارزش افزوده ای که ایجاد می کند، بخشی از مشکلات داخل کشور حل شود.
با سرمایه گذاری در این پالایشگاه ها، از طریق صادرات خدمات فنی مهندسی، می توان افزون بر صادرات تضمینی نفت خام، در خروجی پالایشگاه نیز شریک شد و نفت خام را به بنزین و دیگر فراورده ها تبدیل کرد.
صادرات خدمات فنی مهندسی در بخش های مختلف ازجمله حوزه انرژی، یکی از حوزه های مغفول مانده در کشور است، از این رو با باز سازی پالایشگاه های فراسرزمینی به وسیله صادرات خدمات فنی مهندسی کشور به بازار های جدیدی دست خواهیم یافت که این موضوع، نقطه قوت ما در حوزه صادرات است و می تواند موثر باشد.
ویژگی دیگر این صادرات، ایجاد ارزش افزوده برای نفت خام و تبدیل آن به فراورده های نفتی غیرقابل تحریم است.