ديد و بازديد برادران دينى در کلام امام جواد (ع)
حضرت عبد العظيم (ع) می فرماید که شنيدم امام جواد (ع) فرمود: «ديدار برادران با يكديگر، موجب انبساط خاطر و بارور شدن عقل است، هرچند اندك و كوتاه باشد» .
شرح حدیث
يكى از آداب اجتماعى كه در احاديث بر آن تأكيد شده، ديد و بازديد برادران دينى است. اين موضوع تا آنجا از اهميت برخوردار است كه در حديثى از پيامبر خدا (ص) نقل شده كه فرمود:
مَن زارَ أخاهُ المؤمنَ إلى مَنزِلِهِ لا حاجَةً مِنهُ إلَيهِ كُتِبَ مِن زُوّارِ اللَّهِ، وكانَ حَقيقاً على اللَّهِ أن يُكرِمَ زائرَهُ .
هر كس نه به قصد نيازخواهى، به ديدن برادر مؤمن خود به خانه او رود، از ديداركنندگان خدا نوشته مى شود و شايسته است كه خداوند ديداركننده اش را گرامى بدارد . در حديثى كه حضرت عبد العظيم از امام جواد (عليه السلام) نقل كرده، به دو حكمت از اين دستورالعمل اسلامى اشاره شده است:
1- ديدارهايى كه بر اساس انگيزه هاى الهى انجام مى شود، دل تنگى را زايل مى كند و موجب شادى و انبساط خاطر و دل و جان آدمى زنده و شاداب مى شود، چنان كه در حديثى از امام صادق (ع) آمده است:
تَزاوَرُوا فإنّ فى زِيارَتِكُم إحْياءً لِقُلوبِكُم؛ ديد و بازديد كنيد كه ديدار شما از يكديگر، موجب زنده شدن دل هاى شما مى گردد .
و در حديثى ديگر از امام على (ع) آمده است:
لِقاءُ أهلِ الخَيرِ عِمارَةُ القَلبِ؛ ديدار نيكان، موجب آبادانى دل است .
2- ديدارهاى دينى، موجب بارور شدن عقل مى شود، زيرا شادى و شادابىِ حاصل از ديدارهايى كه همراه با انگيزه هاى الهى است، سبب مى شود كه انسان بتواند بهتر فكر كند و از بركات عقل خويش بيشتر بهره ببرد و ديدارهايى كه انگيزه الهى دارند، معمولاً با كسانى انجام مى شود كه انسان از معرفت و معنويت آنها استفاده مى كند. چنين ديدارهایی بى ترديد در تقويت بنيه عقلى انسان، مؤثر است. در حديثى از امام على (عليه السلام) آمده است:
جالِسِ العُلَماءَ يَزدَدْ علمُكَ؛ با حكيمان، همنشين شو تا عقلت رشد كند .
و در حديثى ديگر مى فرمايد:
مجالَسةُ الحُكَماءِ حياةُ العُقولِ، و شِفاءُ النُّفوسِ؛ همنشينى با حكميان، حيات بخش خِردها و درمان جان هاست .
توصیه های اهل بیت (ع) در بزرگداشت غدیر
در بیان ائمه (ع) برای روز عید سعید غدیر اعمالی وارد شده است؛ برخی از این اعمال فردی و برخی جمعی و بعضی هم در قالب فردی و هم اجتماعی امکان پیاده سازی و اجرا دارد. منبرها، تریبون های سخنرانی، صدا و سیما، فضای مجازی و ابزار تبلیغی مرسوم نظیر بنر، بیلبورد و ... می توانند زمینه ساز نهادینه سازی این آداب باشند.
برگزاری جشن های غدیری: امام صادق (ع): روز غدیر، روز عید و جشن است.
عبادت: امام صادق (ع): روز غدیر، روز عبادت است.
لبخند زدن: امام رضا (ع): روز غدیر، روز لبخند است.
تبریک گفتن: امام رضا (ع): روز عید غدیر خم روز تهنیت گویی است. بعضی از شما به بعض دیگر تهنیت بگوید و هر گاه مؤمنی با برادرش برخورد کرد، بگوید: «الحمدالله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمؤمنین و الائمه سلام الله علیهم».
اظهار سرور و شادمانی: امیرالمؤمنین علی (ع): در روز عید غدیر اظهار فرح و شادمانی کنید و برادران مسلمان خود را نیز شاد کنید.
مصافحه کردن: امام علی (ع): روز عید غدیر هنگامی که یکدیگر را ملاقات می کنید، با هم مصافحه کنید.
تشکر از خداوند برای نعمت ولایت: ذکر مخصوص روز عید هنگام مصافحه: «الحمدالله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیر المومنین و الائمة»؛ سپاس خدای را که ما را از متمسکین به ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) و ائمه قرار داد.
آراستن خود: امام رضا (ع): روز غدیر، روز آراستن و زینت است. پس هر کس برای روز غدیر، زینت کند، خداوند هر خطای کوچک و بزرگ او را می آمرزد و فرشتگانی را به سوی او می فرستد، آنان نیکی های او را می نگارند و مراتبش را تا عید غدیر سال آینده بالا می برند. اگر او جان دهد، شهید مرده است و اگر زیست کند، خوشبخت زیسته است.
پوشیدن لباس نو: حضرت امام صادق (ع): یکی از وظایف روز غدیر این است که مؤمن تمیزترین و گرانقدرترین جامه های خویش را بپوشد.
استفاده از بوی خوش: امام صادق (ع) (در خصوص وظایف مؤمن در روز غدیر): و مؤمن به اندازه توان و دست باز بودنش بوی خوش استعمال کند.
پیمان اخوت و برادری: پیمان برادری و عقد اخوت بستن از اعمال وارده در روز غدیر است و صیغه مخصوصی دارد که در مفاتیح الجنان آمده است.
احسان و انفاق: در سیره امام حسن(ع) است که ایشان روز عید غدیر مهمانی می داد و شخص امام علی (ع) نیز در آن مراسم شرکت می کردند.
صله رحم: امام صادق (ع): از کارهایی که در روز عید غدیر مستحب است، صله رحم است.
دیدار با مؤمنان: امام رضا (ع): هر کس که در روز غدیر به دیدار مؤمنی برود، خداوند هفتاد نور در قبرش داخل کند و قبرش را بگستراند، و هر روز هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد.
رفع حاجت مؤمنان: امام علی(ع): کسی که مؤمنان را در روز غدیر تکفل کند، نزد خدای متعال من ضامنش هستم که از کافر شدن و پریشان شدن در امان باشد.
غسل کردن: امام صادق (ع): هنگامی که روز غدیر فرا برسد، باید در فراز آن [هنگام ظهر] غسل کرد.
ذکر صلوات: حضرت رضا (ع): روز غدیر روز صلوات فرستادن فراوان بر محمد و آل محمد است.
روزه: امیرالمؤمنین (ع): روزه عید غدیر از مستحباتی است که او خداوند به آن فراخوانده است.
افطاری دادن: حضرت علی (ع): کسی که در شامگاه عید غدیر، به یک مؤمن افطاری بدهد، گویا یک میلیون نفر از پیامبران، شهیدان و صدیقان را افطاری داده است. حال چگونه است پاداش کسی که گروهی از مردان و زنان را افطاری دهد و من ضامنم بر خدا که از کفر و فقر آسوده شود و اگر در همان روز یا همان شب تا عید غدیر سال دیگر بمیرد، بر خداوند است پاداش او.
اطعام: امام صادق (ع): (درباره یکی از وظایف عید غدیر): و برادرانت را طعام ده.
دعا: حضرت رضا (ع): روز غدیر روزی است که خداوند، بر توان کسی که او را نیایش کند، می افزاید.
نماز: امام صادق (ع): هرکس در این روز دو رکعت نماز بگزارد، مانند کسی است که در غدیر حضور داشته و با پیامبر بر ولایت پیمان بسته باشد و در درجه
کسانی باشد که صادقانه در موالات مولا در آن روز، خدا و پیامبر (ص) را تصدیق کردند، مانند کسی که حضور پیامبر، امیر مؤمنان، امام حسن و امام حسین (ع) را درک کرده است و بنا بر نقلی در رکاب آنان شهید شده باشد و مانند نجبا و نقبایی که زیر پرچم قائم آل محمد (ص) و در خیمه آن حضرت باشند.
نماز عید غدیر دو رکعت است که باید در هر رکعت پس از حمد، ۱۰ مرتبه سوره توحید، ۱۰ مرتبه آیة الکرسی و ۱۰ مرتبه سوره قدر را خواند. وقت نماز نیم ساعت پیش از ظهر است و پاداش این نماز برابر است با ۱۰۰ هزار حج و صدها هزار عمره؛ همچنین کسی که این نماز را بخواند، هر چه از خداوند بخواهد برآورده شود.
زیارت: امام رضا (ع): «هر جا که باشی در روز عید غدیر در بارگاه امیرالمؤمنین، حاضر باش. بی تردید، خداوند، گناهان شصت ساله هر مرد و زن مؤمن را می آمرزد و چند برابر آنچه در ماه رمضان، شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد ساخته در آن روز آزاد می سازد.
مهرورزی متقابل: حضرت رضا (ع) روز غدیر را «یوم التودد» خواندند؛ یعنی «روز مهر ورزیدن.»
شادمان کردن دیگران: حضرت رضا (ع): [در روز غدیر] هر مرد و زن مؤمنی را شادمان سازید.
گشاده دستی نسبت به خانواده: امام صادق (ع): «[در روز غدیر] مرد باید برای خانواده خود گشایش بیشتری فراهم کند.
تغییر چهره زندگی: فیاض طوسی گوید: روز عید غدیر محضر مبارک امام رضا (ع) رسیدم، حضرت (ع) جمعی از خواص را برای افطار نگه داشته بود، برای خانواده آنها غذا، انواع هدیه و صله، لباس، انگشتر و کفش فرستاده بود. سر و وضع همه اطرافیان به دستور حضرت (ع) عوض شده بود و اسباب و آلات منزل تغییر کرده بود (همه با لباس نو، فاخر و جدید بودند) و حضرت برای آنها فضیلت و سابقه عید غدیر را بیان می فرمود.
هدیه دادن: حضرت رضا (ع): [روز غدیر] روز بخشش و هدیه دادن است.
نیکی کردن: امام رضا (ع) از پدران بزرگوارش نقل کرده که فرمودند: «امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: نیکی کردن در روز عید غدیر، باعث زیاد شدن ثروت و طولانی شدن عمر است و مهربانی کردن به همدیگر، رحمت و رأفت خدا را به انسان جلب می کند.
کمک به نیازمندان حتی با قرض کردن: حضرت امام رضا (ع) از پدران بزرگوارش نقل می کند که امیرالمؤمنین فرمودند: من ضامنم که هر کس روز عید غدیر قرض بگیرد و به برادران دینی کمک کند، اگر زنده بماند، خدا قرضش را ادا کند و اگر بمیرد، از دوشش بردارد (یعنی خدا کاری کند که بدهی او پرداخت شود).
دعای مستجاب بعد از غدیر: امام صادق (ع): هرکس در روز عید غدیر نیم ساعت قبل از ظهر به قصد شکرگزاری خداوند دو رکعت نماز بگزارد که در هر رکعت بعد از حمد، هر یک از توحید، آیة الکرسی و قدر را ۱۰ مرتبه بخواند، نزد خدا برابر با ۱۰۰ هزار حج و صد هزار عمره است و هر حاجتی از حوائج دنیا و آخرت را از خود درخواست کند، هر چه باشد، به آسانی و با عافیت به او عنایت کند و بنا بر نقلی: اگر نماز و دعا از او فوت شد، قضای آن را به جای آورد.
عطر ماندگار: از بیانات رهبر معظم انقلاب
غدیر، عید همه مسلمانان
عید غدیر اگرچه شاخص فرقه امامیه شیعه است، ولی در واقع با مفهوم و محتوا و مضمون گسترده ای که این حادثه دارد، این عید متعلق به همه مسلمانان، بلکه با توضیحی که عرض خواهم کرد، متعلق به همه کسانی است که برای بهروزی انسان دل می سوزانند. ما شیعیان این اعتقاد راسخ را که متکی به دلیل متقن و غیر قابل تردید است، درباره امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) داریم. این حدیث متواتر یعنی حدیث روز غدیر را که همه محدثین بزرگ اسلام، از شیعه و سنی نقل کرده اند، مستند این عقیده متقن می دانیم. پیغمبر اکرم در یک روز گرم و در یک نقطه حساس، در مقابل چشم مردم، علی بن ابی طالب (ع) را به عنوان امام مسلمین پس از خود و ولی امر امور اسلام معین و به مردم معرفی کرد «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه».(۱) این عطف به آیات متعددی است که ولایت پیغمبر از سوی خدای متعال تثبیت شده است؛ «انّما ولیّکم اللَّه و رسوله»(۲) و آیات متعدد دیگر. می فرماید: آن کسی که من ولی او هستم، این علی ولی اوست. هر معنایی که ولایت در مورد پیغمبر دارد، همان معنا در مورد امیرالمؤمنین با این نصب پیغمبر و معرفی پیغمبر محقق است. این یک دلیل محکم و مستند غیر قابل تردید است. در این خصوص، بزرگان بحث کرده اند. لازم نیست وارد بحث های اعتقادی بشویم؛ این مسلم است.
( 4/9/1389)