حکمت های رضوی
گزارش اعمال به پیامبر اکرم (ص)
امام رضا (ع) فرموده اند: تُعِرضُ عَلی رَسوُلِ اللهِ - عَلَیهِ و آلِهِ السَّلام - اَعمالُ اُمَّتهِ کُلَّ صَباحٍ، اَبرارِها و فُجّارِها، فَاحذَرُوا؛
کارهای امّت پیامبر (ص) که درود خدا بر او و خاندانش باد، چه نیکان و چه بدکاران، هر بامداد به محضر رسول خدا (ص) گزارش و عرضه می شود. پس به هوش باشید! (مسند الامام الرضا علیه السلام، ج ۱، ص ۳۳۸)
شرح حدیث:
آنچه سبب می شود انسان کنترل و مراقبتی بر اعمال خویش داشته باشد و از تخلّف و گناه پرهیز کند، «احساس تحت نظر بودن» است.
دانش آموزی که بداند کارنامه درس و نمراتش را به دیگران نشان می دهند، می کوشد و بهتر درس می خواند.
کارمندی که احساس کند عملکرد او هر چند وقت یک بار به صورت یک گزارش، به دفتر مدیر و رئیس گزارش داده می شود، سعی می کند خلافی از او سر نزند.
عقیده به نقش تربیتی حساب و کتاب
عقیده به خدای دانا و شنوا، بنده را در رفتارهایش دقیق می سازد. عقیده به این که اعمال ما هر روز به محضر رسول خدا (ص) عرضه می شود و آن حضرت از کارهای نیک و بد ما آگاه می شود و صالحات ما او را شاد می سازد و سیّئات ما او را غمگین، سبب می شود مایه رضایت او را فراهم کنیم و از کاری که او را ناراحت کند، بپرهیزیم.
عقیده به امام زمان(عج)
پیشوایی که زنده است و بر اعمال ما نظارت دارد و کارهای ما را می داند. این عقیده هم نقش مهمی در «کنترل بر اعمال» دارد. چه امام عصر (عج) که زنده است و چه رسول خدا (ص) که وفات یافته، از اعمال ما آگاهند. بالاتر از اینها، خداوند هم آگاه است و فرشتگان هم می بینند و نیک و بد اعمالمان را ثبت می کنند. ما در حصار و حیطه مراقبت های ویژه قرار داریم، پس مواظب باشیم خطایی از ما سر نزند.
سیره اخلاقی و رفتاری پیامبر اکرم(ص)
سیره اخلاقی و رفتاری هر فردی، به صورت های گوناگون نمود پیدا می کند. گاهی اخلاق فردی، گویای خصلت های شخصیتی افراد است. حضرت رسول (ص) در اخلاق فردی، روش خاصی داشت که به بعضی از آنها اشاره می شود:
پاکی و آراستگی
آراستگی و پاکی سر، صورت و لباس مورد تأکید اسلام است؛ زیرا خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. خداوند، زیبایی را برای بندگان می پسندد و ژولیدگی را برایشان روا نمی دارد. چنانکه رسول خدا (ص) فرموده اند: خداوند چرکین بودن و ژولیدگی را دشمن می دارد.
مسواک زدن
بهداشت دهان و دندان از عوامل مهم تأمین سلامت است. توجه به این نکته بهداشتی دستور خداوند است؛ چنانکه پیامبر (ص) فرموده اند: آن قدر از سوی پروردگار به مسواک دستور یافتم که ترسیدم بر من واجب شود. پیامبر (ص) به مسواک زدن اهمیت ویژه ای می داد. پیوسته دندان های مبارکش پاک و سفید بود و دوستان خود را هم به مسواک کردن سفارش می کرد. ایشان همیشه پیش از خواب مسواک می زد. هرگاه می خوابید، مسواک را بالای سر خود می گذاشت و وقتی از خواب بیدار می شد، ابتدا مسواک می زد.
عطرآگین کردن
خوش بویی و استفاده از عطریات موجب نشاط روحی می شود. افزون بر آن، برای دیگران نیز مسرّت و نشاط می آورد. به عکس، بوی بد دهان، بدن، لباس و جوراب مایه اذیت و رنجش خاطر دیگران می شود.
پیامبر (ص) همواره مواد خوشبو کننده استفاده می کرد. چنانکه هرگاه از راهی می گذشت و دیگران به آنجا می رسیدند، از بوی عطر ایشان می فهمیدند که رسول خدا (ص) از اینجا عبور کرده است.
خرج کردن برای عطریات پسندیده است و اسراف به شمار نمی آید. بخشی از مخارج پیامبر (ص) صرف خرید عطر و مواد خوشبوکننده می شد. به فرموده امام صادق(ع)، رسول خدا (ص) بیش از آنچه برای طعام خرج کند، برای خرید عطر پول خرج می کرد.
رعایت بهداشت
شست وشوی بدن، نظافت لباس و گرفتن ناخن و کوتاه کردن موی سرو صورت، از عوامل نشاط آور و تأمین کننده سلامت است. رسول خدا (ص) همواره موهای سر و صورت را با «سدر» شست و شو می داد.
پیامبر اعظم (ص) هر روز جمع، پیش از آنکه برای اقامه نماز جمعه از خانه بیرون برود، ناخن هایش را می گرفت، موهای سر و صورتش را کوتاه می کرد و برای زدودن موها، بر بدن خویش نوره می کشید.
غذا خوردن
سیره پیامبر (ص) درباره خوردن و آشامیدن و احترام به نعمت ها، بسیار جالب و آموزنده است. آن حضرت از اسارت شکم پرستی آزاد بود و از پرخوری پرهیز داشت. حضرت هر نوع غذایی که می خواست، قدرت تهیه آن را داشت. ایشان در این باره فرموده اند: ای ابوذر! جبرییل خزینه های دنیا را برایم آورد و گفت: ای محمّد! اینها کلید خزینه های دنیا هستند. می توانی از آنها بهره بگیری، بدون اینکه از جایگاه و نعمت های آخرت تو چیزی کم شود؛ اما من گفتم: ای جبرئیل! مرا نیازی نیست. هرگاه سیر می شوم، خدای را سپاس می گویم و اگر گرسنه شدم، از او در خواست می کنم.
لباس پوشیدن
پیامبر (ص) به سادگی، عافیت جسمی و پارچه لباسشان دقت داشت. از این رو، لباس پنبه ای مورد علاقه آن حضرت بود. حضرت علی(ع) فرموده اند: لباس های پنبه ای بپوشید؛ چراکه لباس پیامبر خداست.
رسول خدا (ص)، هم بُرد یمانی می پوشید و هم جُبّه پشمین و خشن از پنبه و کتان. همواره لباس را از طرف راست می پوشید؛ اما هرگاه جامه را از تن بیرون می آورد، از سمت چپ شروع می کرد و چون لباس نو می پوشید، لباس های کهنه را به فقیر می داد و می گفت: هر گاه آن لباس به تن فقیر است، دهنده آن در خیر و نگهداری خداوند خواهد بود.
عشق به نماز
در کتاب «امالی شیخ طوسی» از رسول خدا (ص) روایت شده که فرموده اند: ای ابوذر! خدای عزوجل روشنی چشم مرا در نماز قرار داده و آن را محبوب من گردانیده، همچنان که طعام را بر گرسنه و آب را بر تشنه محبوب ساخته است. سپس فرمودند: آدم گرسنه با خوردن غذا و تشنه با نوشیدن آب سیر می شود؛ اما من با خواندن نماز سیر نمی شوم.
نماز جماعت
در تنبیه الخواطر آمده که لقمان گفته است: پیامبر (ص) صفوف ما را منظم می کرد که گویا مانند چوب های تیر هیچ گونه کجی نداشت و گاهی که می دید ما غفلت داریم، تذکرمی داد. روزی هنگام تکبیرة الاحرام متوجه مردی شد که سینه اش جلوتر از دیگران است. فرمود: بندگان خدا، صفوف خود را منظم کنید، وگرنه بین دل هایتان اختلاف و تفرقه خواهد افتاد. پیامبر (ص) در نماز دست به شانه های ما می گذاشت و می فرمودند: منظم و صاف بایستید، وگرنه دل هایتان دچارتفرقه خواهد شد.
قرائت قرآن
شیخ ابوالفتوح رازی در تفسیر خود نقل کرده که رسول خدا (ص) نمی خوابید تا «مسبحات» را تلاوت کند و می فرمودند: در این سوره ها، آیه ای است که از هزار آیه برتراست. گفتند: چه سوره هایی است. حضرت فرمود: حدید، حشر، صف، جمعه و تغابن. در کتاب مجمع البیان روایت شده که حضرت علی (ع) فرموده اند: رسول خدا (ص) سوره «سبح اسم ربک الاعلی»را دوست داشت و فرمود: اول کسی که گفت «سبحان ربی الاعلی» همانا میکاییل بود.
عطر ماندگار: بیانات مقام معظم رهبری
امام به حق ناطق
امام به حق ناطق، جعفر بن محمّد الصّادق (ع)..؛ در دوران زندگی، بیش از دیگر امامان فرصت پیدا کردند که معارف اهل بیت را ـ یعنی معارف اسلام ناب را ـ به دل های مشتاق و تشنه لبان برسانند. اشتباه است اگر کسی خیال کند همه آن هزاران نفری که از امام صادق (ع) درس آموختند، شیعیان و معتقدان به امامت آن بزرگوار بودند. نه، بسیاری بودند که به امامت امام صادق (ع) ـ آنچنانی که شیعه معتقد است ـ معتقد نبودند؛ اما از دانش امام صادق(ع) و از معارف اسلامی که در اختیار آن بزرگوار بود، استفاده می کردند. در روایات ما بسیار است روایاتی که راویان آنها از اهل سنتند ـ از غیر شیعه هستند ـ اما از حضرت ابی عبدالله الصّادق(ع) نقل می کنند و روایت می کنند.
01/01/1387