تحریم های نفتی راه به جایی نمی برند
رکود اخیر قیمت نفت در بازارهای جهانی، قیمت نفت خام شاخص اورال روسیه را به زیر سقف قیمتی 60 دلاری که پارسال از سوی کشورهای عضو گروه هفت (G7)، اتحادیه اروپا و استرالیا برای محموله های دریایی صادرات نفت این کشور اعمال شد، رسانده است.
شاید این اتفاق دلیلی برای خوشحالی در گروه هفت باشد یا شاید زمان خوبی است که لحظه ای وقت بگذارید و در نظر بگیرید که قیمت شاخص نفت خام اورال از کجا سقوط کرد تا به سطح سقف تعیین شده از سوی گروه هفت برسد
در بسیاری از زمان ها، از زمان اجرای طرح سقف قیمتی، نفت روسیه که تنها نوع اورال را شامل نمی شود، بالای 60 دلار به ازای هر بشکه معامله می شود.
باید گفت با وجود اینکه بسیاری از معماران این طرح که فکر می کنند طرحشان کارساز بوده و توانسته اند روسیه را از درآمدهای حیاتی محروم کنند، اینگونه نبوده است.
همیشه راهی هست
از آنجا که نفت کالایی بسیار ضروری است و همانطور که مورد روسیه نشان داد، همیشه راهی برای رساندن آن از فروشنده به خریدار وجود دارد، حتی اگر فروشنده به شدت تحریم شده باشد. آلن بیتی، ستون نویس روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز و سردبیر پیشین بخش تجارت، در ستون اخیر خود درباره تحریم ها نوشته است که دولت ها نمی توانند نظارت و رصد کافی بر تقاضای جهانی برای دستکاری و جلوگیری از تجارت داشته باشند. در واقع،همانطور که ناتوانی تحریم های ایالات متحده آمریکا بر ایران و ونزوئلا و اکنون تحریم های گسترده تر غرب علیه روسیه نشان داده اند، تحریم ها نیز به ندرت به اهدافی که برای دستیابی به آنها تحمیل شده بود، رسیده اند. هیچ اتفاقی در ونزوئلا یا ایران رخ نداده است، روسیه هم، دست از مواضع خود در موضوع تنش های مسکو-کی یف عقب نشینی نکرده و صادرات نفت هر سه کشور جریان دارد.
ضروری بودن نفت برای بازارهای جهانی
طبق آمارها، جریان صادرات نفت خام نفت از ونزوئلا و ایران از زمان اعمال تحریم های ایالات متحده امریکا چندی پیش کاهش یافته بود، اما هر دو کشور به تازگی شاهد افزایش صادرات نفت بوده اند که نشان از ضروری بودن نفت برای بازارهای جهانی است؛ به طوری که شاهد هستیم با وجود افزایش صادرات از سوی این کشورها، صادرات نفت ایالات متحده آمریکا هم تا حد قابل توجهی افزایش یافته است. بااین حال، مورد روسیه به دلیل گستردگی فشار تحریم ها از سوی اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا بسیار مهم است، شاید فشارها تا حدودی بر مقدار فروش نفت این کشور به مسیرهای پیشین اثرگذار بوده باشد، اما با مسیرهایی دیگر در آسیا جایگزین شد، البته طرح سقف قیمتی در دستیابی به هدف تعیین شده مؤثر نبوده است. خبرگزاری بلومبرگ این هفته گزارش داد که روسیه اکنون نسبت به پیش از آغاز تنش های مسکو-کی یف درآمد بیشتری از محل صادرات نفت خام خود به دست می آورد. گزارش دیگری از ماه نوامبر امسال که به ارقام بانک مرکزی استناد می کند نشان از این دارد که این وضع برای ماه ها ادامه داشته است. مرکز غیردولتی تحقیقات انرژی و هوای پاک مستقر در فنلاند که صادرات انرژی روسیه را رصد می کند، به تازگی گزارش داده که تحریمهای نفتی اتحادیه اروپا و اعمال طرح سقف قیمتی علیه روسیه 34 میلیارد یورو (37 میلیارد دلار) برای این کشور زیان به همراه داشته است. این رقم که به نظر می رسد قابل توجه است، تنها حکایت از افت 14 درصدی درآمدهای نفتی روسیه دارد. نه تنها درآمدهای روسیه آسیب چندانی ندیده است، بلکه اقتصاد کلی این کشور توانسته است از بسیاری از آثار نامطلوب تحریم ها جلوگیری کند. بلومبرگ دوباره گزارش داد که رشد تولید ناخالص داخلی روسیه در سه ماه سوم سال جاری میلادی 5.5 درصد افزایش یافته که نسبت به رشد بسیار خیره کننده 4.9 درصدی ثبت شده در سه ماه دوم سال افزایش بیشتری داشته است. این در حالی است که منطقه مالی یورو برای مثبت نگه داشتن رشد تولید ناخالص داخلی تلاش می کرد و آلمان در حال ورود به رکود بود. بی شک این اوضاعی است که این پرسش را مطرح می کند که چه کسی از تحریم ها بیشتر آسیب می بیند کشور هدف یا مجریان؟ در پاسخ می توان گفت حداقل درباره اتحادیه اروپا، به نظر می رسد بسیار ناخوشایند است و این شرایط موضوع را به نوعی تابو تبدیل می کند. درباره از دست رفتن بزرگ ترین بازار گاز برای روسیه، سخن بسیار به میان آمده است، اما مانند نفت، این کشور بیشتر جریان را از غرب به بازارهای شرق و چین هدایت کرد. درهمین حال، اروپا حجم گاز دریافتی با خط لوله را با محموله های وارداتی گاز طبیعی مایع شده(ال ان جی) جایگزین کرد، هیچ کدام از این حرکت ها برای تحریم کنندگان مطلوب نبوده است، حال اینکه کدام یک در نتیجه آن وضع بدتری داشته است، این را می توان در گزارش های تولید ناخالص داخلی مشاهده کرد.
نفت و گاز به ویژه، نفت، همواره هدف مورد علاقه تحریم کنندگان است، در ظاهر تحریم صنعت نفت کشوری که وابسته به این صنعت است کاری بیهوده است.
عواقب تحریم برای تحریم کنندگان
بعدها مشخص شد که تحریم این کالای راهبردی برای خود تحریم کنندگان عواقبی دارد، پالایشگاه های نفت ایالات متحده آمریکا زمانی که جریان نفت خام سنگین ونزوئلا با اعمال تحریم های نفتی علیه این کشور آمریکای جنوبی متوقف شد، آن را احساس کردند. زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده آمریکا دوباره تحریم هایی علیه صنعت نفت و فروش نفت ایران اعمال کرد، قیمت ها هرچند موقت افزایش یافت و این شرایط کل جهان را تحت تأثیر قرار داد. ستون نویس روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز پس از اشاره به اینکه گروه هفت و اتحادیه اروپا به اندازه کافی بخش بزرگی از اقتصاد جهانی نیستند که فروش نفت روسیه را متوقف کنند، گفت: مهار صادرات حاوی ذره هایی از نابودی خود است و با توجه به وجود کشورهایی مانند هند که به دنبال معامله برای واردات نفت ارزان تر هستند، تأثیری که آرزویش را داشتند، محقق نشد.
نه تنها این اتفاق رخ نداد، بلکه اتحادیه اروپا که با تحریم صادرات فرآورده های نفتی روسیه خود را در زمینه گازوییل اندکی در تنگنا قرار داد و آنها به احتمال زیاد مجبور شدند محموله های گازوییل هند را که از نفت خام روسیه تولید شده بود، وارد کنند؛ به همین دلیل است که تحریم های نفت و گاز هرگز جواب نمی دهد، زیرا نفت خام و گاز طبیعی یعنی انرژی و انرژی به معنای امنیت است. کشورهای واردکننده که به واردات انرژی وابسته هستند، صرف نظر از مقدار نمی توانند تأمین کنندگان خود را حداقل بدون عواقب نامطلوب برای اقتصاد خود، تحریم کنند.
منبع: اویل پرایس
نویسنده: آیرینا اسلاو
مترجم: امیر دشتی